Con Paco Ibáñez en Vigo

Paco Ibáñez estivo unha vez máis en Vigo. Ata aquí chegou coa guitarra coma compañeira fiel, cantando contra a ignominia, celebrando as linguas peninsulares do Estado (desta volta en galego e en éuscaro), acabado de chegar –moi canso– do Cairo (“Antonio, iso non é unha cidade. Non sei ben o que é”), disposto a seguir galopando nestes tempos de miseria que estamos a vivir. Paco Ibáñez, con case 89 anos, é indestrutible. Segue criticando esta sociedade fría, robotizada e manipulable e segue a manter que estamos nunha Siberia cultural. E dóelle. Mesmo considera que cidades como París “entraron nunha evidente decadencia cultural”: “Está sendo ‘macdonalizada’ e iso é triste, Antonio”, dime cun certo desencanto.

“Busco transmitir emociones, hay frases, palabras, que te acompañarán toda la vida”

Porén, el nunca está de brazos cruzados e continúa a poñer nas súas cancións a voz dos poetas. “Se o poema leva música dentro del, eu trato de descubrila, de salientar as emocións”, manifesta cunha modestia non finxida. E engade convencido que “sodes os poetas os que tedes o mérito. Eu non fago case nada. Busco unicamente eses poemas que me din algo e que podo converter en cancións”. Sorprende a humildade real de alguén que é admirado por moitísimos artistas e do que Amancio Prada afirma que é “o mestre”.

Estas e outras afirmacións fíxoas ceando na nosa casa na véspera do concerto. Non quere que se escriba unha biografía del (“O importante é o que fago, a poesía e mais a canción. A miña vida ten pouca importancia”), nin quere ser entrevistado en televisión. Abomina dela. E recorda o que di a súa filla Alicia: “Se queres acender o teu cerebro, apaga a televisión”.

"Cun espírito claramente republicano, continúa a soñar cunha sociedade máis libre. Unha sociedade que non lle gusta porque a ve manexada polos EE UU, colonizada polo inglés e cun rumbo errado"

Lembra a importancia das infindas viaxes realizadas, porque, cando viaxa, abre o corazón e vai deixando que as cousas vaian abrindo paseniño, pero con solidez.

Paco Ibáñez é a”voz dos poetas”. Esa voz sobria, calma, que abriu –e segue a abrir– as portas da liberdade a través da poesía. Cun espírito claramente republicano, continúa a soñar cunha sociedade máis libre. Unha sociedade que non lle gusta porque a ve manexada polos EE UU, colonizada polo inglés e cun rumbo errado. Neste punto, atopeino moi pesimista pensando no futuro.

Cunha prestancia que seduce, xa sentado, coa guitarra sobre a perna, Paco Ibáñez móstrase cunha dignidade exemplar. O público, sempre fiel, agradece esa proximidade nos concertos, o seu humor, a ironía dos seus comentarios e a capacidade que ten para remediar da man do guitarrista Mario Mas calquera complicación.

Todos admiramos a ética que preside a súa existencia e esa decisión de non aceptar homenaxes de ningunha clase. Volvo rir cando me conta o rexeitamento por dúas veces da Orde das Letras e das Artes, que quixo outorgarlle o goberno francés. E insiste unha e outra vez en que “o maior premio para min é o aplauso e o agarimo do público que asiste aos concertos”.

Falei moito con el nesta estadía en Vigo. Lúcido,sempre, contoume moitas anécdotas interesantes nos diversos momentos que estivemos xuntos.

“Viña moi cansado de Exipto, pero co cariño que sentín ao saír ao escenario, o cansazo desapareceu”

Paco sentiuse moi contento polo desenvolvemento do concerto. Falounos de Oroza e do recordo que tiña del. Salientoume o ánimo que o público lle dispensou dende o principio. “Viña moi cansado de Exipto, pero co cariño que sentín ao saír ao escenario, o cansazo desapareceu”, díxome feliz.

Contoume, unha vez máis, a súa admiración polo pintor venezolano Jesús Soto, de quen aprendeu que o importante non é ser coñecido, senón selo por algo que valla a pena. Faloume tamén da admiración que sentía polos músicos franceses e destacou, claro, a Georges Brassens. “Ao pouco de chegar a París, entrei nun bar, soaba unha canción cun tipo que gritaba varias veces: M’a défendu de nommer ici! Gare au gorille!” Fiquei abraiado e case horrorizado. Era un tal Brassens. Un tempo máis tarde coñecín a Pierre Pascal, o seu tradutor ao español, deume un libro de cancións e quedei fascinado”, coméntame escachando coa risa.

Refíreme a pregunta que o seu tío Ramón lle fixo a Atahualpa Yupanqui, no caserío vasco, cando Paco o convidou alí e llo presentou: “Eres argentinó o argentisí?”, cunha gargallada brutal. Atahualpa non entendía nada.

Falamos dunha carpa que circulaba por Francia con actuacións musicais e poéticas e que lle deu algún sobresalto por cuestións alleas a el.

Ficou moi contento cando lle presentei a Isabel Ferreiro, a filla de Celso Emilio, quen lle agasallou unha fermosa edición de Longa noite de pedra. “Ai, Moraima”, muiñou.

Sentados no aeroporto, cantamos en voz baixa fragmentos de Que ocorre na terra? e O vento dorme. Momento máxico.

E volvín expresarlle a emoción que sinto cantando con el sobre as táboas A galopar, de Rafael Alberti. “Segue a ter plena vixencia nestes tempos que corren”, afirma con tristeza. Cantouna porque lla pediu un mozo ao pé do escenario.

O domingo despedímonos emocionados. Antes, preguntárame por Xabier Romero. “El foi o artífice deste concerto”, dígolle. “¡Qué majo es!”, engade.

Así é Paco Ibáñez na intimidade. Un ser único, afable e xeneroso. Persoa que cre no compromiso e que anima a reaccionar perante a intoxicación ideolóxica “do nada” que sufrimos.

E con Julia camiñou cara ao avión que os levaría a Barcelona. Paseniñamente, e cos ollos anubrados pola emoción, desapareceu no control do aeroporto.

Suscríbete para seguir leyendo