O galego e mais eu (e2)

Abro a fiestra e non deixo de pensar na necesidade irreversible de vivir en galego ata o máis profundo. “Vivir en galego” é moito máis que unhas palabras bonitas. É loitar por unha Galicia máis culta, unha Galicia que amose a súa verdadeira esencia para coñecela e penetrar nela dende as cousas máis insignificantes ata as máis chamativas. É sentila preto como algo que forma parte do teu ser. É querela, saber máis dela, defendela se cadra, comprender as súas xentes, sentirte parte do seu espírito, do seu día a día.

Está claro que sen coñecela e sen afundirse no que garda nas súas entrañas é difícil amala. O que non se coñece, non se ama.

A xornalista de FARO Mar Mato gaña o premio Francisco Fernández del Riego

Aínda lembro cando asumín o galego como lingua vehicular. Pasaron máis de corenta anos e, ao principio, a resposta das persoas non era demasiado agradable. Víante coma algo raro e a saber o que pasaba por aquelas cabezas. Houbo que vencer moitas reticencias, desbotar expresións mudas nada agradables, calar perante a tradución ao castelán do que ti pedías en galego e, mesmo, sentir que te tradeaban con actitudes pouco amigables.

Os cativos invaden Moaña pola lingua

A esas persoas, coma min, tamén lles roubaran a súa lingua, pero non tiveron talvez a decisión de indagar na cultura que posúe o noso país. Quizais, quizais. Porque eu sentín que me roubaran a lingua coma un ataque directo tanto persoal coma colectivo. Roubar –ademais de desprezar– a lingua é atacar a cultura, os latexos do corazón, a respiración nidia, a alma dos seres humanos. É esnaquizar os seus dereitos naturais, privalos de soñar, afogar sentimentos e agocharlles un ben común que é moitísimo máis que palabras. É arrincar unha parte fundamental daquilo que nos emociona intensamente e que nos configura como parte dun pobo, dunha comunidade viva, cos seus degoiros e os seus obxectivos.

Cando descubrín a realidade desa manobra vil, sentinme ferido pero non derrotado. Sentinme decepcionado pero endexamais vencido.E repúxenme do golpe abrazando o amor á terra a través dese idioma tan fermoso coma desprestixiado. Era o idioma, comprendín axiña, dos labregos e labregas, dos mariñeiros, das xentes que traballan en múltiples ocupacións, dos e das poetas, dos narradores e narradoras, dos obreiros, dos trobadores medievais e, mesmo, dos reis, lembrando a Alfonso X o Sabio e as súas Cantigas de Santa María.

E de aquí, á literatura. E daquela dixen Castelao, dixen Rosalía, dixen Celso Emilio, Curros, Pondal; dixen Fole, Otero Pedrayo, Risco, Manuel Antonio, Cunqueiro. Dixen Irmandades da Fala, Manuel María, Xohana Torres, Ferrín, Casares, Luz Pozo Garza, Pimentel e moitos e moitas escritoras que me integraron nun sedutor sistema literario.

A RAG honra a Del Riego e pide seguir o seu exemplo para non renderse na defensa do país

Ver galería

Dende ese momento, medrou en min a necesidade de escribir. Para nenos e nenas, mozos e mozas... para todos.

Así que comecei a escribir loita, piñeiro, fogueira, soños, marusía, dignidade, ferro, liberdade. Empreguei lóstregos, ondas, chorima, carballo, serea, arume, lueiro, loita, area, ardentía e tantas outras palabras que tan ben soan e ficaron incrustadas para sempre no meu léxico social e nos meus versos sen idade.

Non estou de acordo con esa afirmación de que o galego é un idioma “de laboratorio”. Dóenme estas palabras. O galego vai evolucionando porque está vivo; precisa dunha normativización (talvez máis aberta) e debe ser tratado nos diferentes ámbitos con afecto e con respecto. Basta xa de minusvaloralo, de inventar mentiras sobre o seu uso. O galego precisa dun prestixio coma calquera lingua que se fala e nace do máis fondo das persoas. Aínda quedan moitos atrancos por derrubar; porén, nesas andamos moitos e moitas que facemos da lingua un instrumento de valor dos habitantes que conforman a nosa terra.Os complexos non son bos. Para min non hai linguas máis importantes ca outras. Hai linguas máis faladas, iso si, pero a riqueza de calquera lingua é exactamente igual cando é a fala dese pobo que a emprega. Os sentimentos, a razón de ser, a cultura, os afectos, as emocións que gardan as linguas non admiten comparacións estúpidas en función de cantas persoas as falen. Son venerables por si mesmas. Aínda lembro o acto vivido en Bogotá falando e recitando en actitude compartida con Fredy Chikangana, poeta wayuu. Eu, en galego; el,en quechua. Pura emoción.

Existe demasiado utilitarismo na sociedade que nos toca vivir. Descoñécese o que de identitario posúen os idiomas. Coas palabras da lingua de noso, somos máis nós mesmos, máis humanos e máis ricos.

Odio as confrontacións entre linguas. Estas non son armas arreboladizas para ferir. Estar abertos aos diferentes idiomas do estado favorece a cohesión social e comprendemos moito mellor os demais e as diversidades territoriais e culturais. Téñoo comprobado e, en verdade, resulta moi satisfactorio.

Remato cunha frase, como non!, de Castelao que convén ter presente. “O cultivo e diñificación da lingua corresponde a un grado superior de conciencia política e social”.

Ai, a dignificación! Por aí deberemos encamiñarnos. E, como dicía don Álvaro: “Mil primaveras máis para a nosa lingua”.

Suscríbete para seguir leyendo