Opinión
Casa de citas
Coleccionismo da palabra escrita
![Walter Benjamin en Ibiza en 1932. Foto extraída de la biografía de Theodor W. Adorno 'En tierra de nadie' (Herder).](https://estaticos-cdn.prensaiberica.es/clip/cc2fb619-d1ff-44ff-9d00-46295a0d305d_16-9-aspect-ratio_default_1288409.jpg)
Walter Benjamin en Ibiza en 1932. Foto extraída de la biografía de Theodor W. Adorno 'En tierra de nadie' (Herder). / FDV
Non nos estamos a referir a un “local destinado a encontros íntimos entre persoas”, tal como, pudorosamente, define o Portal das Palabras a expresión do noso titular. Pretendemos con el ponderar e comentar a paixón polo coleccionismo de citas que acompañou a Walter Benjamin (1892-1940), escritor coñecido pero non famoso, que decidiu acabar coa súa vida en Portbou cando fuxía do nazismo.
Cando lemos un texto e subliñamos unha palabra ou un parágrafo estámonos apropiando dun significado ou dunha idea expresado polo autor. Manchamos e deterioramos o libro como signo de posesión. É o paso previo a unha “cita” que non deixa de ser en numerosas ocasións unha apropiación indebida; de aquí que para paliar esa acción tolerada procuremos consignar o nome do autor do texto marcado interesadamente. Usadas con rigor e sensatez, as citas posibilitan e son testemuño de encontros textuais e diálogos insospeitados con autores do pasado e con escritores actuais sin necesidade de que estean presentes tal como poetiza Quevedo no primeiro cuarteto dun célebre soneto: Retirado en la paz de estos desiertos,/con pocos, pero doctos libros juntos,/vivo en conversación con los difuntos,/y escucho con mis ojos a los muertos.
Desde os arredados anos da Baixa Idade Media os sermóns e tratados teolóxicos, e eu diría que todo tipo de escritos sapienciais, estaban atestados de citas da Biblia e dos seus escoliastas e glosadores. Dada a sacralización da palabra escrita, cumpría a cita, como adoita ser habitual, unha función de dotar de autoridade os escritos. Pero en non poucas ocasións, as citas tamén suplían a falta de argumentación e incoherencia das obras, unha especie de perlas incrustadas na intrascendencia do discurso.
Malia que a maioría das citas proceden da literatura escrita, os fragmentos citados de memoria circulan coma se fosen literatura oral e reciben un tratamento semellante aos contos e narracións folclóricas que van cambiando co tempo e nunca son verificables. Son moitas as citas apócrifas que circulan atribuídas a autores coñecidos porque ao apoiarse no prestixio destes aumenta a aceptación das mesmas. Circunstancia que non deixa de gardar certo paralelismo con Borges cando para proclamar as virtudes dun tradutor di que o orixinal é infiel á tradución (Otras disquisiciones: “Sobre el Vahtek de William Beckford”).
Pero probablemente sexa Walter Benjamin o caso máis extremo e orixinal no tratamento dado á cita. No seu empeño de ruptura coa tradición mostrenca que arrastran as citas canónicas e influenciado polo uso revolucionario que fai da cita periodística o gran escritor austriaco Karl Kraus (1874-1936) no seu xornal satírico “Die Fackel”, Benjamin proclama a súa aspiración a que a citación opere como os ladróns na estrada, que asaltan e atacan destruíndo a paz mental que producen os saberes establecidos. A esta paixón de Benjamin pola cita dedicou páxinas maxistrais a súa amiga Hannah Arendt. O obxectivo do coleccionismo de citas do seu amigo era descontextualizalas para dotalas de novas significacións; ata tal punto que chegou a concebir a escritura dun libro de citas estruturadas de tal maneira que se podería prescindir de calquera outro texto explicativo. Pretendía desposuír as citas da súa utilidade á maneira dos obxectos coleccionados polas crianzas que soamente gardan valor para elas. Así, conclúe Hannah Arendt, o coleccionista, igual que o revolucionario, soña cun mundo mellor onde as cousas e as palabras estean liberadas de dependencia da utilidade. Con este obxectivo Benjamin converteu a súa casa nunha casa de citas, con Goethe e Kafka á cabeza dos citados.
*Académico numerario da RAG
Suscríbete para seguir leyendo
- Máxima alerta de la Policía Nacional por el mensaje que está llegando a los móviles de miles de personas
- Una belleza de armas tomar
- Un nutricionista desvela qué es lo primero que le quita a los pacientes que quieren adelgazar
- Uno de los dos tripulantes gallegos desaparecidos sobrevivió al secuestro del atunero Alakrana del 2009
- El abandono no entiende de razas ni de dinero: mascotas que valen miles de euros llegan a A Madroa
- Condenan a dos años y medio de prisión al maquinista del Alvia y al exdirector de Seguridad de ADIF por el accidente de Angrois
- La familia del vigués que murió tras el concierto de Karol G anuncia denuncia: 'No hubo forcejeo ni pelea
- Mujer de más de 45 y sola busca ayuda