A poeta coruñesa Luísa Villalta, “unha autora plena”, será a nova homenaxeada

A poeta, narradora, ensaísta, filóloga e violinista Luísa Villalta (A Coruña, 1957-2004) será a protagonista do Día das Letras Galegas de 2024. A Real Academia Galega (RAG) dedicaralle o 17 de maio a “unha autora plena” que “convoca pensamento construtivo e contraditorio, absolutamente en presente e necesario”, en palabras de Margarita Ledo, unha das académicas que promoveu a candidatura da escritora e intelectual da Cidade Alta coruñesa, “creadora dunha obra singular e sólida que a converteu nunha das grandes figuras da literatura galega que emerxeron na segunda metade dos anos 80 e primeiros 90”.

A homenaxe da RAG coincidirá co 20º aniversario do pasamento de Villalta, cuxo nome unirase así aos doutros autores vinculados á Coruña, como Manuel Murguía, Francisca Herrera Garrido, Manuel Lugrís Freire, Luís Seoane, Antón Vilar Ponte, Lois Pereiro ou Manuel María, aos que xa se lles dedicou a festividade das Letras Galegas.

Villalta, a música feita poesía

A elección de Luísa Villalta como protagonista do próximo 17 de maio consumouse nun pleno ordinario da RAG celebrado onte no pazo municipal de María Pita. O presidente da institución, Víctor F. Freixanes, foi o encargado de comunicar a decisión, xunto coas académicas Ana Romaní e Margarita Ledo, principais impulsoras da candidatura da escritora e intelectual coruñesa, presentada tamén cos avais de Chus Pato, Manuel González, Manuel Rivas, Euloxio R. Ruibal, Marilar Aleixandre, Fina Casalderrey, María López Sande e María Dolores Sánchez Palomino, e promovida polo Concello de Sada. Impúxose, por 14 votos fronte a 11, á outra proposta finalista, a do Cancioneiro popular, respaldada por Ana Boullón, entre outros académicos.

“Coa elección de Luísa Villalta como figura homenaxeada no Día das Letras Galegas de 2024, volvemos un pouco ao espírito das novas xeracións que construíron o discurso da cultura galega nos anos 90. Neste caso, igual que no seu día pensamos en Lois Pereiro ou en Xela Arias, volvemos outra vez a esta Galicia nova, que se está construíndo dende a ilusión, o esforzo e o talento”, destacou Freixanes, quen explicou que a proposta de Villalta como protagonista do Día das Letras Galegas de 2024 “foi encabezada” por Ana Romaní. Ao seu carón, a académica sinalou que un dos obxectivos deste recoñecemento para a autora coruñesa é o de “reencontrarnos cunha escritora que nos vai permitir pensar o presente”. “Luísa Villalta é unha autora con múltiples posibilidades de lectura, de diálogos con outras expresións artísticas, como a música, o teatro... Vai ser, agardamos, un ano de celebración”, resaltou.

Margarita Ledo, pola súa parte, asegurou que Villalta é “unha autora plena”, cun “sentido literal, da persoa que resinte á ultraidade e que convoca pensamento construtivo e contraditorio, absolutamente en presente e necesario”. “Pensamos que é a figura que necesitamos, neste intre, para a literatura, para o pensamento, para a acción e para paixón que moveu tamén toda a súa escrita. Esa escrita dende o íntimo, o máis persoal, convertida en algo comunal”, subliñou a académica.

Luísa Villalta naceu o 15 de xullo de 1957 na rúa Vila de Laxe, no barrio da Falperra, espazo vital fundamental que deixaría fonda pegada na súa obra. A poesía é o xénero que maior proxección lle reportou. Nela atopou a linguaxe por excelencia para a autoconsciencia, e a través dela indagou decote sobre o sentido da palabra literaria e do seu vínculo coa música. O título do seu primeiro poemario, “Música reservada” (Ediciós do Castro, 1991), visibiliza xa ese cruzamento entre dúas formas de expresión que a acompañaron sempre. Despois chegarían “Ruído” e “Rota ao interior do ollo” (Espiral Maior, 1995), e "En concreto", o último poemario que deixou listo en vida, recoñecido, en xaneiro de 2004, co XII Premio de Poesía Espiral Maior polo seu “carácter expresionista, o pensamento crítico maduro e o equilibrio estilístico entre o conceptual e o visionario”. Villalta tiña previsto presentalo en agosto, na feira do libro da Coruña, pero non puido facelo. Na madrugada do 5 ao 6 de marzo, falecía por mor dunha meninxite fulminante na mesma casa onde nacera, na Cidade Alta dos seus versos.

A Coruña é tamén protagonista de “Papagaio” (Laoivento, 2006), poemario no que imaxes da fotógrafa Maribel Longueira, que dan conta do proceso de demolición das antigas edificacións do que foi o barrio da prostitución coruñés, dialogan cos versos de Villalta, tecidos para lles devolver a dignidade ás mulleres que as habitaron e denunciar a especulación urbanística á que foi sometido ese espazo urbano.

A súa obra poética editada complétase con “As palabras ingrávidas” (Centro Ramón Piñeiro, 2020), unha edición facsimilar do poemario en construción que estaba a plasmar nas páxinas dun calendario poético do ano 2004 da casa lusa Assírio&Alvim. A creadora coruñesa deixou escrito un poema na folla de cada día, en diálogo cos textos impresos nelas, dende o 1 de xaneiro ata o 26 de febreiro, só unha semana antes do seu pasamento. A edición póstuma correu a cargo de Armando Requeixo, responsable tamén de Pensar é escuro. Poesía reunida (1991-2003) (Galaxia, 2023).

Alén da poesía, a protagonista do Día das Letras Galegas de 2024 cultivou con asiduidade a literatura dramática. Dende a publicación da obra teatral “Concerto para un home só” (1989) nos Cadernos da Escola Dramática Galega ata o seu pasamento, publicou máis de quince volumes: dende outras catro obras teatrais e o ensaio sobre o don Hamlet de Cunqueiro (1992) ata “As chaves do tempo” (2001), a súa última novela, e artigos de carácter xornalístico, alén doutros textos diseminados por publicacións.

Suscríbete para seguir leyendo