Vigo homenaxea a Francisco Fernández del Riego, o activista que viviu 'co permiso do enterrador'

Vigo, a cidade de adopción de Francisco Fernández del Riego, sumouse este mediodía a celebración do 17 de maio, Día das Letras Galegas para render homenaxear ao activista, ao editor, ao creador, ao traballador incansable, en definitiva, a todas as facetas que fan de don Paco unha figura excepcional do galeguismo.

Na súa intervención, o alcalde da cidade, Abel Caballero, gabou a figura de Fernández del Riego como impulsor da celebración das Letras Galegas. Lembro a súa chegada á cidade olívica "cheo de humildade" para atoparse con Paz Andrade "e facer tanto por Galicia dende Vigo": Editorial Galaxia, Fundación Penzol... O rexedor destacou o amor do homenaxeado por Galicia e a súa valentía "nun momento no que querer a Galicia e manifestalo era un risco".

A encargada de ler o manifesto da xornada foi a concelleira de Igualdade, Uxía Blanco, e a animación musical correu a cargo de SonDeSeu. O acto tamén serviu como inauguración da remodelación da praza que leva o nome do homenaxeado.

Na praza Elíptica de Vigo celébrase o Día das Letras Galegas

A figura de Fernández del Riego

Unha biografía sobre Del Riego, éxito literario

Francisco Fernández del Riego (Lourenzá, Lugo, 1913 - Vigo, 2010), homenaxeado este 17 de maio no Día das Letras Galegas, foi un editor e activista "defensor incansable" da cultura galega e "ponte" entre xeracións e cos galegos no exilio, ademais de impulsor desta efeméride que hoxe celebra toda Galicia.

Nacido no municipio lucense de Lourenzá, onde pasou a súa infancia e adolescencia, del Riego ingresou como membro de número da RAG no ano 1960. Tres anos despois, a institución dedicáballe a Rosalía de Castro, no centenario de Cantares Galegos, o primeiro Día das Letras Galegas, unha proposta que, co apoio das firmas dos académicos Ferro Couselo e Gómez Román, presentara ao pleno aquel novo académico "cheo de desexos renovadores" que contaba xa cunha "sólida historia de compromiso coa lingua e a cultura galegas e a modernidade".

Con 20 anos os seus compañeiros elixírono para pronunciar o discurso de representación do alumnado na inauguración oficial do curso 1933-1934, o que demandaba unha universidade foco de modernización e galleguización da sociedade.

Máis aló das aulas, foi membro do Partido Galeguista, secretario xeral da Federación de Mocidades Galeguista e, posteriormente, parte do Seminario de Estudos Galegos.

Na súa etapa en Santiago de Compostela comezou tamén a escribir nos xornais como articulista, redactou manifestos, pronunciou discursos e conferencias, participou na constitución de Galeuzca e integrouse desde o primeiro momento na comisión encargada de redactar o proxecto do Estatuto de Galicia.

Pero todo isto viuse freado co estalido da Guerra Civil. Como moitos outros compañeiros, Fernández del Riego foi represaliado polos golpistas e foi destituído como profesor de Dereito Civil da USC, polo que tivo que abandonar a capital galega e instalarse en Vigo.

Despois da posguerra, cando tivo que ocultar o seu verdadeiro nome para gañarse a vida, volveu de novo a escribir baixo pseudónimos como o de Salvador Lorenzana.

É nesta época na que moitos coinciden en definir a del Riego como "ponte entre a Galicia do interior e a de máis alá do mar". Así, para o presidente da RAG, Víctor F. Freixanes, del Riego, que xa na época da República mantiña unha relación "cos vellos", como Otero Pedrayo ou o propio Castelao, era tamén a conexión "cos vellos do Partido Galeguista e as mocidades galeguistas", das que foi secretario xeral.

"A conexión con América facíase tamén por establecer e reforzar ese vínculo que para eles era tan importante", explica antes de engadir que despois Don Paco tamén fixo "de ponte" coa xeración nova: Méndez Ferrín, María Xosé Queizán ou Xohana Torres.

"Unha persona que tende pontes, que establece vínculos, que impulsa, que anima, que garantía o respecto ao pasado pero que tamén era garantía de futuro; un defensor incansable da cultura galega en todas as súas formas e o primeiro embaixador de Galicia no exterior", expresa do mesmo xeito a presidenta do Consello dá Cultura Galega, Rosario Álvarez.

Na década dos 50, Fernández del Riego participou moi activamente nos diferentes proxectos que buscaban a recuperación do proceso cultural de Galicia, en concreto, na creación da Editorial Galaxia, da que foi secretario do consello de administración e máis tarde director xerente, e desde a que animou a novos escritores a crear en galego.

Ademais, foi tamén cofundador de revísta Grial (1951) e da Fundación Penzol (1964), da que acabou sendo director até o seu falecemento.

Sobre a Fundación Penzol, Rosario Álvarez explica que se buscaba un centro que, por unha banda, puidese acoller un arquivo e unha biblioteca, un "lugar seguro para a pervivencia de fondos importantes, documentais e bibliográficos, que tivesen que ver coa cultura galega; algo así como a Biblioteca de Galicia".

Por outra banda, querían tamén "atraer a talentos dispostos a investigar sobre a realidade galega, presente e pasada, para ir construíndo o relato de Galicia, da historia da súa cultura e da súa identidade" a través de especialistas de todos os ámbitos.

Do seu lado máis persoal, fala tamén o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, que destaca que se trataba dun home "moi entrañable e moi cariñoso, que sabía escoitar e preguntar", ademais de ser "moi amigo dos seus amigos" e "un gran conversador". "Non presumía das múltiples cousas que fixera. Contaba todo coma se fosen anécdotas. Tiña esa humanidade inmensa que teñen os grandes", lembra.

Por iso, entre outros motivos, Valentín García cre que é "de máxima xustiza" que Francisco Fernández del Riego pase a formar parte da lista de homenaxeados na festa da lingua e a literatura galega.

Pola súa banda, Rosario Álvarez lembra o carácter respectuoso e afable de del Riego, aínda que "con xenio". "Si que tiña personalidade, tiña xenio, pero tamén era unha persona que servía de impulsor, sen porse nunca en primeiro lugar".

"Eu era moito máis nova e tiña un trato connosco, que eramos rapaces naquel momento, que non nos facía sentir como tal, senón como alguén con quen se quere contar e no que se deposita confianza. Impulsábate pero non tiña unha actitude paternalista nin condescendente. Era moi gratificante esa relación. Non se metía na túa vida, simplemente estaba aí; un respaldo e un aprecio pero sen sentir unha inxerencia ou que estás a ser manipulado máis aló das túas propias reflexións ou desexos", detalla.

Así o lembra tamén Malores Villanueva, biógrafa do homenaxeado, que define a del Riego como unha persona "comprometida, tremendamente responsable e coherente, que demostra que é totalmente compatible traballar e ser rigoroso con gozar".