Na procura da estrela

No seu libro A aventura do cinema português, Luís de Pina recoñecía que, no seu país, rodar filmes e lograr vivir deles supuña toda unha odisea, unha viaxe en que a única certeza era que non había certeza, tan só un punto de partida. O resto consistía en que o cineasta fose capaz de atravesar aquel territorio inescrutábel, e cheo de incógnitas, para saír vitorioso dese empeño. Á procura da estrela aborda, dun modo elíptico, a precariedade deste marabilloso e ingrato oficio, da difícil peregrinaxe dun actor, Joel Fontán Martínez (Vigo, 1991), e do seu director, Carlos Martínez-Peñalver (Vigo, 1991) para cumpriren un soño común: desentrañar o misterio que se acubilla detrás das imaxes.

No seu debut como director de longametraxes, Carlos Martínez-Peñalver proponnos un argumento que é, ao mesmo tempo, fabuloso e social, lendario e divertido, en que se mesturan a historia dun mozo fonografista por terras de Viriato (que pasou de ser gardador de rabaños, cazador e bandido a heroe de toda unha nación) e a dun pastor que, vivindo na pobreza e habitando nunha aldea tristoña, decide abandonalo todo para seguir o rastro dunha estrela do ceo. Non estamos diante dunha visión quimérica, nin tampouco alucinada, dos moradores da Serra da Estrela. Desfilan ante nós personaxes que desaparecen, montañas que cantan, gardas forestais iracundos, pastores enigmáticos, curas, ecoloxistas, ovellas e árbores, pedras e situacións cómicas; tamén, secuencias de profunda revelación en que percibimos o lamento silencioso dun pobo que xa non é quen de escoitar os cantos da súa Terra.

O acertado estilo do filme vertébrase arredor de dúas opcións: a primeira baséase no uso da distancia focal -sen caer en ningún momento no documentalismo social- para denunciar a deforestación especulativa e o abandono das zonas rurais; a segunda opta polo emprego do plano e contraplano para nos presentar dous modos de vivir e de entender a vida antagónicos. Dun lado temos a Xoel (un urbanita cuxa visión idílica do traballo pastoril xerará máis dunha situación hilarante) e doutro, os retranqueiros habitantes de Folgosinho, reunidos nun furancho. Por unha banda, a realidade; pola outra, a nosa interpretación da súa aparencia.

El director vigués Carlos Martínez-Peñalver inaugura Novos Cinemas

Martínez-Peñalver válese dunha peculiaridade única, connatural á nosa cultura: o feito de que a inmensa maioría das historias e lendas que constrúen o noso imaxinario colectivo non temen mirarse no espello convexo da caricatura nin no cóncavo da realidade social. Cara ao final da fita o cineasta galego dá outra volta de torca, estraña e lírica. O protagonista alcanza o punto máis alto da Serra, aquel que está máis perto da Estrela, para comprobar, con estupor, que o que el cría que ía ser o Paraíso non é outra cousa que un centro abarrotado de peregrinación comercial.

Mercadear cos soños

A realizadora Mercedes Álvarez afirmaba, no seu documentario Mercado de futuros (2011), que o capitalismo se apodera dos nosos soños para mercadear con eles, coa linguaxe e co futuro. Peñalver lémbranos, alén disto, que a verdade se atopa -hoxe máis que en ningumha outra época- lonxe do relato oficial, pois só da man de fábulas fermosas e brincadeiras lúcidas como as que imos presenciar (nota: “artigo libre de spoilers”) aínda é posíbel regresar a Ítaca. E non creo que vaiamos ter moitas oportunidades de ver unha fita tan brillante e cativadora como Á procura da estrela (sobre todo tendo en conta a deprimente paisaxe cinematográfica que nos contorna). É intrigante e cómica, intelixente e tremendamente humana. Unha proposta que, entre outras calidades, trata sobre a arte de narrar e sobre as imprevisíbeis consecuencias que estas narracións causan nas nosas vidas. Xoel, o seu inesperado heroe, advírtenos que talvez sexa este o mellor momento para retomar o noso pasado, agora que xa non resta futuro.

Suscríbete para seguir leyendo