'Tár', de Todd Field

Ao compositor Gustav Mahler poucos o lembraban con cariño despois de que traballara durante dez anos na capital do Imperio Austrohúngaro. Non se trataba só do seu carácter iracundo e caprichoso á hora de tratar cos músicos da Ópera, senón tamén daquel asoballador talento que impedía a todos os que o rodeaban poder censurar, sen temor a equivocarse, nada do que facía. A súa Quinta Sinfonía supón a loita encarnizada do artista por chegar á perfección. Lydia, a protagonista do filme de Todd Field, cre estar seguíndolle os pasos no seu intento feroz de crear unha imaxe perfecta de si mesma. Obviamente trabúcase.

Tár, como Morte en Venezia (1971, Luchino Visconti), xira arredor da figura ficticia dunha musicista, a compositora e directora de orquestra Lydia Tár (unha magnífica Cate Blanchett). A súa próxima gravación da Quinta Sinfonía de Mahler representa o cume da súa carreira á fronte da Filharmónica de Berlín. O espiñento camiño cara a este obxectivo constitúe o seu derradeiro escollo para alcanzar a plenitude.

Desde a primeira escena, o realizador busca presentarnos a protagonista en perpetuo conflito consigo mesma e con todos os que a rodean. A Lydia Tár que contemplamos é un simulacro, a representación pública do empeño e da vontade por chegar á cúspide da fama. Agora ben, na historia que visionamos, tanto o lugar do que procede como os medios que utilizou para alcanzar o éxito actual constitúen un misterio (que este artigo non pensa desvelar) para o espectador. Todd Field proponnos deste xeito que participemos nunha especie de xogo de Cluedo onde as pistas nos serán entregadas en doses pequenas, a través de flashbacks fugaces, ruídos estraños, alucinacións do pasado, gritos afogados ou conversas apenas comprensíbeis. E todo isto por se a aventura musical sinfónica (da que por certo só escoitamos escasísimos fragmentos), sobre a que asenta o relato, non fose suficiente para manter o interese do público.O contraste entre o mundo perfecto, coidadosamente construído pola compositora, e o escuro cosmos de enigmas que agacha seméllanos tan inaprensíbel como ela. Nun momento da narración, a directora regresa á casa onde viviu coa súa familia e o que atopa, mesmo o seu proprio irmán, resúltalle tan alleo e distante como se o que observa fosen presenzas infiltradas doutra vida que por algún motivo esta muller empoderada pretende ocultar.

As noticias sobre o suicidio de Krista, unha antiga alumna súa, pululan como vermes dun lado a outro da súa existencia, minando esa imaxe intocábel que quere transmitir. O tempo dos grandes manipuladores (e acosadores) ten unha manifesta data de caducidade para o cineasta, que advirte do poder do móbil e das redes sociais para denunciar o que até hai pouco resultaba imposíbel. Parapeitarse detrás do vacío e soidade das vítimas xa non vai ser doado nin para Lydia, que é unha celebridade de ficción, nin para aqueles que o son de verdade.

Cara ao final do filme -e sen que se nos ofrezan explicacións verbais ou visuais do proceso que a levou até a situación actual- atopamos a insigne directora en Filipinas, país que por certo en 1970 demoleu o seu único Grande teatro da Ópera para edificar no seu terreo un complexo turístico. As secuencias resumen con eficacia e dilixentemente a precariedade deste novo estado en que o espectador percibe, ademais da infelicidade desta artista, un ambiente sórdido que fai temer o peor. O magnífico travelling final, concibido como explicación, mais tamén como advertencia, mostra unha Lydia diametralmente alonxada daquela do comezo, situada agora no centro neurálxico dun mundo en proceso de transformación que está a desequilibrar os antes inabalábeis alicerces do poder.

Suscríbete para seguir leyendo