- A trama de A crueldade de abril semella extraída da sección de Sucesos dun xornal, pero dunha noticia (e dunhas vítimas) que axiña son, desgrazada e inxustamente, esquecidas?Como lle xurdiu a idea de contar esta historia?
- Quería contar unha historia ao redor da violencia máis extrema e irracional, sen motivo aparente, e facelo dende unha certa poesía da crueldade. Non lembro exactamente o desencadeante. Ás veces as ideas chegan por revelación, grazas a relacións estrañas. Pero tampouco xorden por arte de maxia, máis ben atópaste con elas mediante un traballo consciente. Tes que sentir unha necesidade case física de darlles forma. Apetecíame escribir sobre o desexo de vinganza, a soidade e o desamparo. Sobre a realidade coma un espazo inhóspito que nos somete a todos, pero con maior impiedade aos que non encaixan no establecido. Aos que mentalmente están fóra.
- Vde. comparte o xornalismo coa literatura e, dentro desta, a chamada novela negra. Lendo o que lemos nos xornais; mirando o que miramos pola televisión, non chegou aínda a estar convencido de que neste xénero é no que máis veces a realidade supera a ficción?
-A ficción e a realidade sempre compiten. Supéranse mutuamente. A novela negra, tal e como a entenden os escritores que máis admiro, é unha posición moral. Un puño pechado, un xesto de rabia, un golpe na mesa. Unha maneira de describir e contemplar a realidade sen meterlle filtros de Instagram. Todo comeza en Dashiell Hammett. Hai que poñer o ollo onde moitas veces ninguén quere mirar, aínda que doa. Un novelista pode ser moitas cousas, pero nunca un decorador a soldo. Iso convértete nun colaboracionista.
- Diante deste estado de cousas, que é que ten que facer un escritor para provocar o interese do lector e non quedarse curto diante do que nos chega a través dos medios?
-Escribir coa máxima honestidade posible e aprender dos clásicos. Ser consciente dos teus límites e enfrontarte ao oficio con dedicación. Non se me ocorren outras receitas. Julián Ibáñez, o mellor escritor español de hard-boiled, sempre cita o consello de Chandler: "Analiza e imita". A realidade, en mans dun escritor, está para recreala. Tanto ten se resultas máis ou menos fiel á brutalidade dun titular. O que conta é a consistencia narrativa. De todos os xeitos, o interese do lector sempre é un misterio por resolver. E está ben que nunca deixe de selo.
- Estamos diante da súa novela más "sórdida, brutal e salvaxe"?
-Creo que algo do que apuntara en Dime algo sucio, hai xa case dez anos, volve aparecer aquí, pero cun pouso máis profundo, sen dispersión. Somos crueis e salvaxes. A violencia física e psicoloxica manda, e quen máis a sofren son as mulleres. Estamos arrodeados de miseria moral por todas partes. Non teño unha visión moi positiva do mundo, pero o desencanto e a perplexidade son forzas poderosas para escribir.
- En A crueldade de abril é patente unha denuncia social. Vde. cre que aos habituais seguidores do xénero negro interésalles o que autor quere denunciar ou, en xeral, soamente se quedan coa historia que se conta ou coa habililidade do autor para mantelos enganchados ata a derradeira páxina?
- A min, como escritor, non me apetece facer apostolado. As pancartas están ben para as manifestacións, pero cando me poño a escribir non pretendo poñerme ao servizo de ningunha idea. Sería terrible. Iría en contra da propia esencia da literatura. A denuncia social e a exaltación de certos valores humanistas que todos compartimos son as coartadas que empregan moitas editoriais para infrinxirnos novelas inconsistentes. Teño a sensación de que moitos axentes culturais confunden o labor dun misioneiro coa dun escritor. Hai que ler a Jean-Patrick Manchette, pero tamén a Mickey Spillane, que era un fascista.
- Son consciente de que esta pregunta non ten doada resposta, pero aínda así fágolla, xa que dalgún xeito forma parte da crítica que Vde. fai na súa novela. Cales son as claves para que a determinados sucesos se lles preste maior atención mediática que a outros teoricamente similares?
-Supoño que habería que botar abaixo algunhas inercias e deixar de interpretar a información en termos de rendibilidade económica. Pero estou moi lonxe de todo ese mundo. O que xa non se discute é que vivimos sometidos ao imperio do ruído e a inmediatez. Nada perdura máis alá dunha ollada rápida. Estamos perdendo capacidade para asimilar o que temos diante e volvéndonos miopes con tanta pantalla. Todo é espectáculo puro e duro.
-Nos medios de comunicación, e por diversas causas, non sempre se publica todo o que se sabe. Nas novelas o autor ten o deber moral de contar todo o que sabe?
-Ten o deber de que non se lle noten os artificios narrativos, que xa é bastante. Eu escribín once novelas e teño a esperanza de conseguilo. Se a historia funciona, o resto adquire sentido sen que un teña que intervir demasiado. Falo estritamente da ficción. O xornalismo xoga con outros elementos. En teoría débese a unha ética profesional que na literatura atende a razóns distintas. A ficción é a liberdade en maiúsculas.
- Hai trinta anos tivera sido impensábel a cantidade, e calidade, de autores galegos que apostan pola novela negra. Pódese falar xa dunha novela negra galega con sinais propios de identidade?
-Sendo realistas, os escritores galegos que cultivamos o xénero negro con asiduidade cabemos dentro dun coche. Compartimos lecturas e referentes, pero cada un traballa cun proxecto literario autónomo. Somos unha especie de francotiradores afeitos á mirada condescendente de gran parte da aristocracia cultural. Non sei se a novela negra galega ten uns sinais propios máis alá duns escenarios compartidos por razóns xeográficas. Para sabelo, deberiamos caer todos en mans dunha crítica especializada que aquí, agás pequenas excepcións, non existe. Santiago Lamas escribiu un ensaio magnífico hai uns anos, Detectives: Galicia negra.
