¿Les parece un procedimiento adecuado para combatir el fracaso escolar y evitar el abandono prematuro de los estudios la creación de un sistema de ayudas económicas? Se ha dicho que eso es premiar a los malos estudiantes...

–Manuel Abelleira. Nós non imos poñer nunha balanza aos que son os malos estudiantes ou aos bos. Pensamos que o único xeito de combater o fracaso escolar é un forte investimento público no ensino público. Darlle mil oitocentos euros a un rapaz o que si podería talvez é que os seus pais ou as súas nais poidan permitirse manter a ese rapaz na aula e que non teña que saír na procura dun traballo nesta época de crise para axudar á familia. Pero non vai resolver o problema do fracaso escolar que dalgún xeito está presente en todos os segmentos da actividade docente, porque é un risco do que ninguén se pode excluír.

–María Rita de Sáa. Talvez un cheque ou unha bolsa non sexan os métodos máis axeitados para resolver o problema do fracaso escolar, aínda que eu non sería tan dura ao falar como para dicir que se premia aos malos estudiantes. Tense falado moito deste problema e a práctica totalidade dos estamentos que integran o sistema educativo xa aportaron as súas opinións e ao final nunca se chega a un acordo. E non se chega porque todos nos culpabilizamos uns a outros e talvez non aceptamos que este é un problema social, e daí efectivamente a importancia do investimento no sistema público.

–Román Rodríguez. Está claro que la educación de hoy va a formar la sociedad de mañana, lo que hace aún más grave el problema del fracaso escolar. Y también es evidente que muchos estudiantes llegan a niveles superiores de la enseñanza con unos niveles muy bajos, realmente preocupantes. Y yo percibo que estamos entrando en un tipo de cultura presidida por la "ley del mínimo esfuerzo". Esto de las becas podría ser un paso más en un camino en el que ya se estableció que se puede pasar de curso prácticamente sin aprobar el anterior, y eso no es razonable, no se da así en ningún país moderno.

Siempre se habla de que no hay bastante dinero.Es ya casi un tópico.

–M. Abelleira. Repito que na nosa opinión o que se precisa é un moi forte investimento en todo tipo de niveis do ensino público: en profesores, en orientadores, en clases reducidas para garantir o ensino de calidade, etcétera. Nos países modernos, desenvolvidos, as clases pouco teñen que ver coas que estamos a ver aquí, masificadas e onde os profesores non poden atender axeitadamente aos alumnos. Hai que ir a unha forte educación pública cun investimento de alomenos o sete por cento para falar en serio da prevención do fracaso escolar.

–R. de Sáa. Todos os cidadáns pasan polas aulas algunha vez na súa vida e, polo tanto, o investimento non é diñeiro que se perda, que se mal empregue, ao contrario: repercute en todos nós, en todos os sectores, non hai actividade que abranga a máis persoas có sector educativi, iso está xa recoñecido por todos. Ademais o fracaso escolar é múltiple e para solucionalo teñen que colaborar estreitamente todos os sectores, dende a Administración aos alumnos pasando polo profesorado e as familias. Ninguén está libre de culpa agora mesmo.

–R. Rodríguez. Puede ser. Yo he puesto un ejemplo general, y afirmo que en ningún país avanzado pasar de curso sale casi gratis. Por más que se requieran otros detalles, entiendo que este tipo de ayudas orientadas en teoría a frenar el fracaso escolar lo que hacen es primar a los malos alumnos, aunque siempre haya excepciones. Es preciso, sí, tener en cuenta determinados factores, entre ellos la situación económica de las familias, pero insisto en que lo más negativo de la idea global es la consolidación de la cultura sustentada en la ley del mínimo esfuerzo.

Una dificultad puede estar en hallar la causa del fracaso.

–R. de Sáa. Insisto en que o fracaso escolar non é unico, aínda que poidamos axustar uns parámetros, o fracaso é múltiple: cada caso ten as súas características, haino en todas as partes. Eu dou clase no bacharelato e as veces pregúntome como é posible que haxa alumnos que cheguen como chegan a este nivel, e por que. Eu levo moitos anos traballando, estudiando os sistemas europeos, e coñézoos un pouco, o finlandés, o sueco, etcétera. En Finlandia, e na teoría, hai un sistema coma o noso, comprensivo e non discriminatorio por capacidades, que é o que en España introducíu a LOGSE.

–R. Rodríguez. Yo creo que lo que hay que inculcar de un modo claro a los ciudadanos que mañana tendrán las responsabilidades públicas y decidirán las inversiones son otros conceptos para valorar el esfuerzo, el trabajo, la capacidad, el respeto a los valores, etcétera. Y parece como si se ahondase en lo contrario, algo que, por mucho que se pretenda disimular, se palpa y con lo que nosotros no estamos de acuerdo en absoluto. Se puede hacer demagogia diciendo que se trata de ayudar a los más desfavorecidos, pero para ese segmento hay otras medidas.

–M. Abelleira. A min todo isto que plantexa o representante do PP predicando o tópico da cultura do esforzo coma se eles fosen os únicos que defendesen valores e todo iso dame moito medo porque se plantexa dun xeito equívoco. Dise que coas facilidades para pasar de curso, as axudas e mesmo as bolsas, se defende e fomenta a cultura do mínimo esforzo e iso non é verdade. A LOGSE en realidade non foi en absoluto unha lei mala ou negativa. Cal foi o auténtico problema, o de verdade? Pois basicamente o do financiamento, que era escaso.

Han citado el término "discriminación". Es fuerte...

–R. de Sáa. Imos ver: se temos este sistema de non discriminación, estamos obrigados a atender a todos os alumnos. Pode que a bolsa ou o cheque non sexa o mellor, pero haberá que axudar para que aquelas familias sen recursos non se vexan na necesidade de separar aos seus fillos do sistema escolar. Pero a gran pregunta é por que hai alumnos e alumnas que en idades moi temperás están xa fóra do sistema educativo na realidade práctica. Porque aínda que permanezan fisicamente, en persoa, nas aulas, de feito están case coma se fosen postes.

–R. Rodríguez. Aquí cuenta algo el resultado, y éste es que se favorece al que se esfuerza poco en detrimento del que lo hace más. No es una cuestión de rentas económicas, sino de rendimiento escolar. Todos estamos en contra del fracaso escolar y absolutamente todos lo combatimos y queremos profundizar en el medio más adecuado de lograrlo, pero habrá que ver si éste es el que de verdad puede resolver el problema o no. Que paguen por estar sentado en el aula, para ser una especie de poste, como se ha dicho, no parece lo más racional en absoluto.

–M. Abelleira.

Insisto en que teño medo deste tipo de mensaxes, desta cultura do PP. Por que crea confusión e non resolve. Que tipo de medidas plantexou nas lexislaturas que gobernaron? Pois foron as da cultura das reválidas, o esforzo baseado en itinerarios que para nós non era outra cousa que dividir aos estudantes, discriminalos por rendemento, de xeito que aos alumnos menos brilantes, en vez de axudalos a avanzar, se lles impulsaba a saíren do sistema canto antes para ir ao mundo laboral, que de feito é unha clara discriminación, como xa dixen antes.

–R. Rodríguez. No comparto la visión partidista, y hasta sectaria, de esto que se ha dicho. Los planes del PP no tuvieron tiempo para su desarrollo y el fracaso escolar en España, reconocido por muchos -y ahí esta el informe PISA- se produce por la política de otros que más que duplican el tiempo de estancia en el poder. Esta es la verdad.

–R.de Sáa. A normativa actual fala do esforzo e introduce elementos correctores. Pero o fracaso non consiste en repetir curso; as veces si, pero outras non. Insisto: podemos habilitar normas ou axudas, pero hai que atacar as causas. Falamos moito de Finlandia, pero alí en canto o problema xurde, atállano; alí son gamos e aquí elefantes.

–M. Abelleira. Fálase de Finlandia, pero alí hai cartos dabondo e aquí regatéanse. Ese é o problema de fondo, porque ao final a razón do abandono escolar case sempre é por un motivo económico, diga o que diga o PP. As familias con menos recursos teñen problemas que inciden nun menor rendemento escolar dos rapaces.

¿Dónde hallar la solución?

–R.de Sáa. Nos últimos anos pasamos por catro sistemas educativos e isto non é lóxico, non hai país que o ature; e visto así é ata lóxico o fracaso escolar. Precisamos un pacto pola educación e darlle tempo para que poida fraguar. E ademais hai que esixir máis adicación ao ensino, porque non abonda con financiamento se o profesorado, e todos, non empurramos.

–M. Abelleira. Vale, isto do pacto pola educación, e tal, queda moi ben, pero é imposible. Non fagamos utopías pensando en que a dereita e a esquerda van chegar a acordos porque defenden modelos distintos. Non hai que esperar isto dos partidos; deberían deixarse esperanzas vanas e afrontar a dura realidade: que hai dous modelos irreconciliables.

–R. Rodríguez.

Yo no creo que debiera haber un sistema educativo de derechas y otro de izquierdas, sino un sistema de calidad, bien dotado, que prime el esfuerzo, el trabajo y el sacrificio sin tratar a todos como borreguitos, todos iguales, porque eso al final es un falso igualitarisno que lo que busca es igualar por abajo cuando lo sensato, lo justo, es hacerlo por arriba.