“Escribo como se o poema fose capaz de salvalo todo”

Dores Tembrás (Bergondiño, A Coruña,1979) é unha das voces contemporáneas da literatura galega que alenta: dedica a súa vida á poesía na que sempre procura o excelso como escritora e como editora (Apiario). Nestes días, publica novo poemario, "Enxertos", despois de sete anos de ‘silencio editorial’. Se coa anterior obra, Auga a través, verquera en poemas o anegamento da aldea de Aceredo para un encoro, nesta volta desfía a súa estirpe familiar. No novo poemario, non dá puntada sen razón. Na imaxe da capa, unha fotografía dun pano de seda que tivo á súa beira durante o proceso da escrita. “Todo se herda”, defende.

–Nos libros de Apiario, chama a atención no final da obra ler o tipo de papel empregado.

–No caso da capa deste libro, a ilustración é a imaxe dun pano de seda que era da miña madriña Cándida, unha figura fundamental á quen adicara o meu primeiro libro. Ese pano de seda acompañoume todo o tempo mentres escribía. Pedín a un fotógrafo, Stephane Lutier, que fixera reproducións a tamaño natural del. Despois, buscamos un papel marabilloso italiano para que ao tocar o papel fose como se acariciaras o pano.

–Sete anos sen publicar poemario. Custou moito o pulimento?

–Ao rematar o anterior libro, “Auga a través”, comecei a escribir este a principios de 2017. Nese momento, xa intuía cal ía ser o proxecto, o título e sobre que quería escribir. Eu son de escrita demorada. O libro pasou por moitos momentos, de escrita intensa pero tamén de descanso de meses. Despois, agardei a poder sacalo en Apiario onde publicamos moi poucos libros e esperamos o momento. O orixinal entregueino en xaneiro de 2021.

–Tivo a tentación de mudar cousas desde entón?

–Non se volveu tocar. Eu sentín que dera todo no libro, que estaba moi fechado, que non había palabras que mudar ou versos que cortar de xeito diferente.Houbo algunha mudanza por suxestión da correctora pero máis nada.

–Como chegou ao título de “Enxertos”?

–É unha palabra moi presente na miña familia e na miña vida. Veño dunha estirpe de enxertadores. É unha práctica que me configura a un nivel moi profundo. Ademais é un concepto con moitas capas para traballar. No libro, tamén está a dicotomía, a fricción, entre cidade e agro. As partes que ten (padrón, puga, flor, froito) obedecen a un enxerto e responden a unha cronoloxía.

–Empeza cunha nena na casa familiar, no agro, para despois pasar á cidade, retornar á aldea e ir presentando a liña ascendente e descente dunha saga familiar.

–O libro ten moito de crónica das primeiras leccións que nos acompañan sempre, de leccións que me ensinaron e que agora ensino. O circular, o cíclico, está moi presente; tamén a teima de procurar o rastro da escrita, da beleza, na miña vida. As leccións iniciais no agro configúranme como individuo.Efectivamente, están os meus, unha xenealoxía que me precede e que me continúa. Non hai o desexo de retratar unha saga senón de dar fe das leccións aprendidas.

–Hai moita filosofía familiar.

–É unha maneira de facer xustiza ás persoas que me precederon moito no tempo como o bisavó. Hai un desexo de honrar á estirpe, de gratitude e amor. Eu non sabía que estaba escribindo un libro de amor, descubrino cando o acabei [sinala coa vez a medio quebrar].

Culás/beizó/fisioloxía vexetal/trazo recesivo/no epitafio do bisavó/planta unha maceira/ao pé do camiño/para sacarlle a sede/ a quen pase.

–Nun dos poemas sinala: por fortuna/ este poema non lle ten medo/ ás grandes palabras. Por que ese terror?

–Eu non me sentín lexitimada ata agora para usar esas palabras. Pensei que eran verbas prohibidas dalgún modo. Amor é a primeira gran palabra que utilizo na escritura deste libro. Decátome do liberador que foi. Se non escribía amor neste poema, non a escribiría nunca. Esa verba deu paso a outras como soidade, xustiza. Hai que ter coidado con elas [as grandes verbas]. Non se poden tratar á lixeira. Tiña tanto medo de banalizalas, que non as incluía na miña escrita Non quería traizoar o que significan.

–Dores, por que escribes?

–Que pregunta tan difícil. Escribo por pura necesidade, porque necesito cristalizar momentos e palabras. É como se o poema fose capaz de salvalo todo. A palabra ocupa un lugar central na miña vida.

"Nunca vas domesticar un verso porque hai algo de salvaxe nel"

–Desespera moito na escrita?

–Non, nunca, son moi paciente esperando polas palabras, podo agardar meses. É unha espera activa, a posición da cazadora.Gústame repousar os textos. Nunca sinto urxencia.Para min, a poesía é unha disciplina na que tes que ser humilde. Non tes o control do poema; traballas, traballas, traballas. Poste ao servizo do poema.

–Domesticar un verso/ faltar á verdade, que relación ten co misterio da literatura?

–Alguén me comentaba hai uns días que ese verso resume á perfección á miña obra. Paréceme ambicioso o comentario pero define unha maneira de relacionarse co poético, co misterio. Nunca vas domesticar un verso porque hai algo salvaxe nel, na esfera do sublime, que non se pode domar. Hai unha verdade poética que é como unha luz que un procura cando escribe.

Novo chimpo da poesía galega ao alemán cun libro que traduce a seis poetas da terra

–Bach é todo sinala unha voz no libro no que se trata a maternidade de maneira diferente.

–Aquí, escribo por vez primeira da maternidade; é unha maternidade peneirada, curtida. A frase é do meu fillo Romeu. Díxoma aos nove anos, agora ten 15. Leu o libro e pedinlle que compuxera unha peza para piano. Chámase enxertos e dura seis minutos. Despois, fixo unha variación para o vídeo poema que dirixiu Juan Lesta, para o anuncio do libro.

Suscríbete para seguir leyendo