Faro de Vigo

Faro de Vigo

Contenido exclusivo para suscriptores digitales

Gallegos a la vanguardia
Rocío Rodríguez Torres Investigadora de la Universidad Técnica de Dinamarca, analiza su impacto en el plancton

“A presenza de microplásticos nos océanos é moi preocupante”

La investigadora estradense Rocío Rodríguez, durante una campaña oceanográfica en aguas de Groenlandia. FDV

Construimos un mundo en torno al plástico antes de conocer su impacto en la naturaleza y en nuestra propia salud. Pero sus efectos ya empiezan a ser evidentes y la comunidad científica insta a todos los países a reducir su consumo. La investigadora Rocío Rodríguez Torres (Callobre, A Estrada; 1989), que ultima su tesis en la Universidad Técnica de Dinamarca (DTU), ha podido constatar los efectos de los microplásticos en el plancton de diferentes partes del planeta, desde Groenlandia hasta Ghana.

“A presenza de microplásticos nos océanos é moi preocupante. Cada vez se coñecen máis problemas que afectan non só ao plancton, senón tamén aos seres humanos. Respiramos microplásticos e hai estudios que din que inxerimos cada semana ó equivalente a unha tarxeta de crédito. Hai que reducir o seu uso ao máximo. Creo que a xente está moi concienciada e disposta a cambiar hábitos. Pero tamén necesita alternativas. Na miña opinión, as grandes empresas deberían ter máis responsabilidade á hora de reutilizar e encargarse dos seus residuos”, destaca.

Rocío Rodríguez, en el laboratorio Cedida

Rocío estudió Ciencias del Mar en la Universidad de Vigo y después cursó el máster en Desarrollo Sostenible gracias a los ahorros que reunió trabajando durante una breve temporada en bares de Cambridge para perfeccionar su inglés.

Pero cuando le llegó la hora de lanzarse al mercado laboral las oportunidades en España no aparecían y aprovechó una beca Galeuropa de la Xunta para solicitar unas prácticas en la DTU en el verano de 2016. A los 4 meses de empezar, la contrataron como asistente de investigación, puesto que desempeñó durante dos años y medio hasta que empezó su doctorado en marzo de 2019 sobre el impacto de los microplásticos en las cadenas tróficas marinas.

Sus estudios se centran en los efectos de esta contaminación sobre el plancton y ha evaluado especies del Ártico, el Atlántico africano y las aguas danesas, pero sus resultados podrían aplicarse a océanos de todo el mundo.

Los microplásticos son todos aquellos que tienen una dimensiones inferiores a los 5 milímetros y Rocío se ocupa de los más abundantes, los que miden entre 8 y 20 micras –1 micra es la milésima parte de un milímetro–. “Xa empezan a estudiarse tamén os nanoplásticos, que son aínda máis pequenos e poden ser moi perigosos, pero resulta moi complexo porque todavía non hai tecnoloxía moi avanzada”, apunta.

“Unha das conclusións máis importantes da miña tese é que non se pode falar de microplásticos en xeral. O seu impacto depende da forma, de se teñen outro contaminante adherido, da súa densidade e incluso da súa cor. Varía en función de moitas características. As fibras, por exemplo, poden ter efectos moi diferentes ás microesferas de plástico das pastas de dentes”, revela.

Y las especies que conforman el plancton también difieren en su comportamiento frente a ellos. Los estudios de Rocío han demostrado que los copépodos, unos pequeños crustáceos, son capaces de identificar que los plásticos no son comida e ignorarlos. “Puidemos velo grazas a unha metodoloxía nova que nos permite gravar ao animal no laboratorio para ver o que fai. Utilizamos cámaras que poden captar os seus movementos, algo moi difícil porque son moi, moi rápidos”, destaca.

Rocío Rodríguez, en el laboratorio Cedida

“É un achádego novedoso. O problema é que non todos os animais teñen esta capacidade dos copépodos. As larvas dos peixes comen os plásticos porque cren que son alimento e, cando despois elas son comidas por outros peixes da cadea, os plásticos vanse transferindo ó resto da cadea”, explica.

La ingesta de este material afecta a la producción de huevos y, por tanto, a la supervivencia de las distintas especies del plancton. Las fibras, por ejemplo, pueden causar laceraciones en el intestino de los microorganismos y matarlos directamente. Y también está en juego el destacado papel del zooplancton en la llamada bomba de carbono del oceáno, esto es, el proceso natural por el que el CO2 acaba fijándose en los fondos.

“Os copépodos producen paquetes fecais compostos das algas microscópicas das que se alimentan e que son moi importantes para a fertilización dos fondos e a alimentación doutras especies. Pero se en lugar da materia orgánica o que chega é plástico o impacto na bomba de carbono é moi perigoso. Os efectos dos microplásticos prodúcense tanto a nivel global como de cada especie”, resume.

“Nunca pensei que tería a oportunidade de coñecer sitios tan diferentes"

decoration

Rocío no descubrió la carrera de Ciencias del Mar hasta su último año de instituto y celebra la oportunidad que le ha brindado de trabajar en un mismo año en el Ártico y en Ghana. “Nunca pensei que tería a oportunidade de coñecer sitios tan diferentes. En maio de 2019 participei nunha campaña de 3 días en aguas de Groenlandia e despois pasei un mes nun laboratorio da capital, Nuuk. Estar no barco e ver aquelas paisaxes foi impresionante. E en novembro estiven en África para facer experimentos en terra con especies dalí. A xente portouse moi ben”, agradece.

Rocío volvió a embarcarse el año pasado dentro de una expedición danesa de 10 días en la que participaron varias universidades para estudiar la presencia de microplásticos en las aguas del país: “Foi un muestreo moi completo”.

Rocío, con su bicicleta, en Copenhague Cedida

Respecto al día a día, la joven estradense, que lleva dos años sin pisar Galicia, dice cambiar de visión sobre la vida en Copenhague muy a menudo: “Sempre quixen vir a un país nórdico, pero hai cousas que me costan. Novembro é o peor mes polo clima e a luz. Faise de noite demasiado cedo e os ceos sempre están nublados e grises”.

Pero las “perfectas” condiciones laborales que disfruta decantan, sin duda, la balanza hacia el país nórdico: “Ás veces alucino con certas medidas comparadas coa situación en España. O doutoramento é como un traballo, non dependes de becas e tes un salario. E todos os compañeiros de tese cos que coincidín estes 6 anos atoparon traballo en pouco tempo. É esperanzador. Por agora non teño nin idea do que vou facer, pero se encontro aquí unha boa oportunidade quedaría en Dinamarca. Aínda que tampouco descarto volver porque hai que valorar outras cousas”.

"Hai referentes femininos pero falta que se coñezan. Moitas mulleres están facendo cousas extraordinarias e hai que darlles a importancia que teñen"

decoration

A pesar de que los países nórdicos están muy avanzados en medidas de conciliación, las mujeres siguen topándose con un techo de cristal a medida que ascienden por la carrera académica y científica.

“A súa presencia na universidade é piramidal. Hai moitas alumnas pero poucas chegan aos cargos máis altos. Cada unha de nós temos que loitar contra esa desconfianza en nós mesmas que temos inculcada desde pequenas. E a sociedade ten que avanzar porque todavía pervive esa idea de que as mulleres teñen máis responsabilidades na familia”, reflexiona.

Y también aboga por dar más visibilidad al trabajo que hacen investigadoras como ella para alentar vocaciones: “Falta que se coñezan eses referentes, porque os hai. Moitas mulleres están facendo cousas extraordinarias, pero hai que darlles a importancia que teñen. Os homes sempre levaron máis protagonismo e incluso os méritos do que fan as mulleres”. 

Compartir el artículo

stats