-Ten Vde. xa varios libros escritos, que acadaron premios, de literatura infantil e xuvenil. Que sensación lle dá, logo de gañar este último?
-Unha sensación de inmensa felicidade, e en parte de incredulidade tamén. Porque agora que xa levo un tempo neste mundo da literatura e sei da calidade dos escritores /as cos que comparto este espazo da LIX en galego, cada vez valoro máis que unha obra miña reciba algún tipo de recoñecemento nos certames aos que me presento.
-Prodúcelle unha satisfacción especial escribir para os máis novos?
-A LIX é un espazo de liberdade case absoluto, onde algunhas das ferramentas máis útiles para alguén que escribe (o enxeño, a capacidade de fantasiar, a creatividade...) poden lucir máis vistosas, e por iso me gusta tanto escribir para rapaces e rapazas. E porque, ademais, de todo o que trae como valor engadido isto de dedicarse á literatura, unha das cousas que máis me enriquecen e coas que máis desfruto é o contacto con persoas desta idade, co seu entusiasmo, a súa implicación na lectura e a súa sinceridade á hora de trasladar opinións ou comentarios.
-Haberá quen diga que gañar o Merlín non é tan importante como gañar o Xerais. Como Vde. gañou os dous, que opinión lle merecen este tipo de comentarios?
-É certo que nalgún tempo a literatura infantil e xuvenil era un pouco a irmá pobre da outra literatura, a destinada ao público adulto. Penso que iso xa non é así, ou polo menos está deixando de selo paseniño. Por dous motivos: primeiro, porque as barreiras entre literatura infantil/xuvenil e para adultos fse foron diluindo, e moitas veces as propostas son igualmente válidas para un lector ou lectora de calquera idade; e tamén porque a literatura infantil e xuvenil en galego está no seu momento de maior esplendor: é a nosa carta de presentación ante o mundo, e iso fai que cada vez se valore máis este xénero. Para min gañar o premio Merlín, malia outros premios anteriores, ente eles o Xerais, é un chanzo máis na miña consolidación como escritor, non teño ningunha dúbida.
-Cal é a trama de Kusuma ?
- Kusuma é unha fábula; é dicir, un libro en que os personaxes son animais. A protagonista é unha faisán femia que debe abandonar o seu lugar de orixe porque debido á acción do ser humano a vida alí xa non é posible. Tras unha longa viaxe, acaba chegando a Galicia, onde decide instalarse. Pero non o vai ter doado: as diferenzas culturais, os prexuízos, a desconfianza ante o descoñecido... vanlle complicar a súa integración na fraga en que se instala. Pero con valor e afouteza todos os atrancos se poden vencer, porque esta é tamén unha historia de superación. Esta é a mensaxe que encerra o libro, no que penso que é moi doado establecer a correlación entre a fábula que lle dá forma e os asuntos, moi humanos e moi actuais, que se tratan nela.
-Vaiamos con Nova Nursia , que vén ser unha biografía novelada de frei Rosendo Salvado. Por que elixiu precisamente facer unha novela en lugar de escribir unha biografía ao uso?
-A miña premisa no momento en que decidín dedicarme á literatura foi tratar de probar un pouco de todo, e este xénero da biografía novelada interesábame abordalo nalgún momento, polo reto que supón escribir sobre alguén que existiu pero mediante os recursos e os mecanismos da novela. Hai dous anos cruzouse na miña vida a figura de frei Rosendo Salvado e tiven claro que ese era o protagonista ideal para construír sobre el unha historia deste tipo, cunha historia real fascinante a partir da cal eu fago a miña achega como autor de ficción.
-Que estraño fenómeno se produciu para que, ata hai poucos anos, de Rosendo Salvado case tan só se soubese que "foi o home que trouxo o eucalipto a Europa"?
-O que se produciu foi máis ben unha enorme inxustiza, porque frei Rosendo Salvado é un personaxe cunha traxectoria vital apaixonante, un aventureiro, un sobrevivente, un home que renunciou a unha vida de luxo por se entregar aos demais. Foi o primeiro valedor dos aborixes australianos, a persoa que está detrás dos dereitos (entre eles, a propia condición de seres humanos) que ao principio se lles negaron por parte dos colonos británicos. E pasar á historia non por iso, senón porque enviou unhas sementes para que aquelas árbores maxestosas que atopou á súa chegada a Australia fosen coñecidas aquí é dunha mesquindade e dunha estreiteza que nos retrata como país. Penso que ese foi o motivo que me levou a escribir Nova Nursia.
-Quixera que me falase do traballo de documentación que tivo que realizar para escribir esta novela.
-Foi un labor de moitos meses nos que tratei de recompilar e ler todo o que había publicado sobre frei Rosendo Salvado, e tamén o que el mesmo publicou, pois é autor dunhas memorias en que narra a súa chegada a Australia e a posta en marcha da misión de Nova Nursia. Para ningún outro libro meu fixera un traballo de documentación tan intenso, porque eran propostas máis ficcionais, e o que imaxinaba como un proceso árido e ingrato acabou sendo todo o contrario. Desfrutei moito dese traballo previo e cada cousa que atopaba, para min era unha descuberta que me abría novas posibilidades narrativas. A única mágoa que me quedou foi non poder ir a Australia para documentarme in situ (risos).
-Situándoo no seu contexto histórico, foi Rosendo Salvado unha especie de adiantado dos teólogos da liberación?
-Eu quero velo dese xeito. Cando chegou a Australia, a súa intención evanxelizadora, é dicir, a faceta relixiosa, pasou a un segundo plano, porque foi consciente de que as prioridades eran outras: ante todo, evitar o exterminio das comunidades aborixes, engulidas pola ansia colonizadora dos europeos. E nese sentido si que penso que foi un adiantado ao seu tempo, porque con ese mesmo enfoque desenvolveron o seu labor misioneiro outros membros da Igrexa cincuenta ou cen anos despois.
-É frei Rosendo unha figura lembrada en Australia?
-Máis que aquí, sen dúbida. Alí si que é recoñecido como un dos defensores, talvez o primeiro, da poboación aborixe do país. E en Perth, a cidade máis grande do occidente australiano, preto da cal está a misión de Nova Nursia, unha das principais avenidas leva o seu nome: Salvado Road. Mesmo hai unha ruta desde Perth ata a misión que moita xente fai camiñando para rememorar a súa xesta, pois el tamén realizou a pé ese mesmo percorrido en moitas ocasións.
-E, por outra banda, é xa unha figura suficientemente recoñecida en Galicia?
-Nin moito menos. É verdade que coincidindo co segundo centenario do seu nacemento, en 2014, se fixeron moitas actividades centradas na súa figura.. Pero quedou todo nun plano moi "institucional", a visibilización de cara á sociedade, en xeral, foi escasa. A maioría da xente segue coñecendo a frei Rosendo Salvado só polo nome dunha rúa, pola súa vertente estritamente relixiosa, polo dos eucaliptos... Como moito, se cadra, porque tamén era un magnífico músico e compuxo algunha peza de relevancia. Un exemplo deste desleixo cunha figura de tanto relevo é que, pese ao seu inxente labor educativo en Australia, nin un só colexio ou instituto de Galicia leva o seu nome. E a súa casa natal de Tui, no canto de ser un museo ou un lugar de visita, está á venda nestes momentos.
