Coido que foi no verán de 1991, con cinco anos, cando pousei por primeira vez os dedos no punteiro. Regreso neste instante á escena, con treinta e seis, e hai un rapaciño en chándal de puños que ten o pelo cortado coma un ouriñal, e apenas levanta por detrás dun vello pupitre da escola de Cea, cedido entre demais mobiliario para a asociación de veciños da miña aldea, Faramontaos de Viña. Sinto outra vez, coa mesma intensidade, o terrexío dese primeiro bico de madeira en contacto cos dentes.

Dous veciños da parroquia, que aínda eran uns adolescentes, aprendéronme as nocións fundamentais: a escala cara arriba e cara abaixo –da primeira á segunda octava–, algúns dos exercicios máis sinxelos que recolle ‘Os segredos da gaita’, o manual de Xosé Lois Foxo editado por vez primeira en 1982, e unha canción doada, con ritmo procesional, coa que penso que a gran maioría de alumnos comezabamos daquela: ‘A xeito de marcha’.

Despois das clases volvía á casa da miña avoa Alicia, onde transcorrían os veráns, que duraban para sempre, con algo de dor nas tempas. Non sabía tocar, e nin sequera sabía soprar. Tiña a faciana encarnada e as fazulas saturadas de aire, como cando Louis Armstrong ou Dizzy Gillespie termaban da trompeta. Aquelas incursións do comezo eran en realidade básicos experimentos, igual que se un pretendera chegar a astronauta xogando nunha recreativa.

Antes de coller a gaita había que superar a fase inicial co punteiro, que é desagradecido. Cando por vez primeira agarrei o fol tampouco resultou doado. Lembro que o mestre Antón Castro Requeixo tivo que corrixirme antes de que puidera comezar: cargara o instrumento no lado dereito, sen xeito. Houbo que aprender a medir o aire, a coñecer e dominar o tempero, a mellorar a dixitación, a controlar os esforzos, a tocar en parado e tamén desfilando.

Desde aquela primeira gaita de meu, unha peza do artesán Muíño con fol de veludo negro e flocos vermellos, en cuxo ronco gravei o meu nome completo e o ano, 1995, ata a actual, negra e gris, do obradoiro de Ponteareas Gil, que máis ca un instrumento é unha máquina do tempo. Porque un é gaiteiro para sempre, aínda que xa non toque case nunca nin moi alá, aínda que os dedos sexan incapaces de facer o que ditan o corazón e a mente. Porque, xa grande, un segue a ser aquel neno.