É posible que xa cante o cuco. Entre tanto ruído pandémico, guerreiro e político, poida que desapercibira un feito singular, natural e animoso. Para cercioralo, terei que seguir esforzándome por saír da miña condena baixo as pedras e alumearme cos últimos artigos de Alfredo Conde. Neles existe a certeza de que o tránsito do inverno á primavera se tivese producido con puntualidade equinoccial e con transcendencia climática, simbólica e ritual. Sen dúbida é estación das flores, unha das mil que cantase don Álvaro Cunqueiro –o premio que leva o seu nome conmoveume e motivoume–. Traballarei mais por Galicia, como el, entre “arrecendos de manzás”, como nos contou o presidente da Real Academia Galega, Víctor Freixanes.
Hai maceiras “de moitísimas especies en bondade e tempo da súa sazón: unhas que dan froito cedo e outras máis tarde, unhas que son escravas e outras delicadas. Por iso todas deben procurar de todas clases, porque uns anos pintan unhas e outros outras. Segundo o frío ou as néboas que se presenten”. Francisco Javier Rodríguez, un filólogo galego do século XIX, nacido na pequena parroquia de Santa María de Bermés, en Lalín, nunha familia campesiña, describiunas así no seu fermoso Dicionario galego-castelán. A súa definición é degustable, e amplíase con información saudable: a apreciada froita cura –na medicina son temperantes ou dulcificantes, refrescantes, emolientes e laxativas–.
Necesitamos cucos e mazás, como ben sabe o meu amigo e mestre Paco Campos. Galicia ansía a frescura dunha nova primavera, roden condes ou pastoreen calvos. Abramos pois as fiestras para evadirnos de prolongadas secas, case endogámicas, inexportables nas formas, pero necesarias no fondo. Dixeridos os sapos e expulsados polo conducto reglamentario, como diría Fraga, hai que centrarse. Agora, toca o que toca, e non son gaitas precisamente. Algo hai que cambiar, polo menos de actitude.
O mundo, medido en cantos de cuco e en mazás, é máis real e degustable. Así é alomenos na Galicia, Nai e Señora de Ramón Cabanillas. Nesta realidade máxica na que os literatos tiveron que inventar moi pouco, e na que o verdadeiro achado é facer crible a propia evidencia de cada día, tanta como a posibilidade de poder ceder á Corte a aqueles que seguro que son os mellores. O Mar de Madrid, que o hai, como houbo unha Mar en Galicia, traeranos agora novas mensaxes.
É hora de que reivindiquemos o brazo ausente de Valle-Inclán, os seus zapatos de adoite desgastados e as súas leccións de bo castelán, para mellor expresarnos no galego do necesario entendemento entre irmáns. Sen complexos, é momento de elevar os nosos propios altares ás Egerias, ás Arenal, ás Pardo Bazán, ás Zendal, ás Otero, ás Mallo, ás Casanova, a Casárelas, ás Ledo, ás Porteiro, ás Piñón. Todos somos necesarios, sen exclusións de xénero ou ideoloxía, para ocupar as cadeiras de aqueles que se foron a Sevilla; para remar, de novo como amigos, nos mares dos trovadores; para rescribir con Murguía un novo capítulo da historia galeguista; para entonar sen murmurios o himno do Antigo Reino. Sopran novos ventos sobre os piñeiros. O cuco canta e poida que eu o acompañe. Se chove que chova sobre o tellado.
Os cucos volven pousarse con liberdade nas maceiras. Vale.
