Conta a tradición clásica que o poeta satírico da época arcaica Arquíloco foi rexeitado como pretendiente de Nióbula porque o pai desta, Licambes, andaba na procura doutro home con máis fortuna. A consecuencia desta decisión no puido ser máis dramática porque o ofendido poeta comezou a compoñer unha serie de poemas satíricos que conseguiron o descrédito da familia e que tivo como resultado final o suicidio da maioría dos membros da mesma. Naturalmente foi unha especie de crime perfecto o executado coa palabra, esa arma secreta do poeta que non deixa ronsel delictivo.
Probablemente con inspiración remota, non declarada, neste suceso contoume nos primeiros meses de 2002 unha historia memorable Roberto Vidal Bolaño. Coincidíramos nunha sala do Hospital Clínico de Santiago; el acababa de ingresar para ser operado e eu acompañaba un familiar convalecente.
Todo comeza, según me relatou Vidal Bolaño, cun neno que padeceu durante os seus anos como escolante un auténtico calvario ao ser inxustamente tratado polos seus compañeiros de aula. O motivo non era outro que o pronunciamento da letra “erre” como gutural, á francesa como adoita dicirse. O neno arrasteaba calquera erre ata case rascar a gorxa e encorar peligrosamente. Eran tantas as erres que tiñan as palabras nun mundo rural cheo de carros e corredoiras que o noso protagonista xa comezaba a suar antes de ter que falar. Paralelamente a esta eiva traumática, poida que como consecuencia da mesma, comezou a desenvolver unha personalidade preocupante que consistía en querer ser sempre o protagonista e número un en todo canto acontecía na escola e fóra dela. Con estes dous pesados fardelos ao lombo transitou polo mundo desde a infancia esquivando “erres” e atropelando xente con patolóxica altivez.
“O manifesto estaba aliñado con ‘erres’; o primeiro crime fonético da historia estaba en marcha”
Xa adulto, exitoso profesor e crítico teatral, consiguiu reunir un considerable número de inimigos íntimos que medio de broma e medio de veras proxectaron un asasinato incruento e de tal perfección que non sería posible atopar o máis mínimo indicio do mesmo. Consistía no seguinte: unha compañía profesional de teatro galego estaba representando en Madrid convidada polo Centro Dramático Nacional no mes de marzo. Xusto o 27 é a data do Día Mundial do Teatro. É tradición, desde mediados do século XX, que unha personalidade internacional asine un manifesto en defensa do teatro e da Paz.
A colonia galega que se xuntou arredor das representacións desta compañía quixo facerse notar cunha celebración en lingua galega na capital do Estado. Con tal ocasión convidaron ao noso xa ilustre Demóstenes a ler un manifesto elaborado conxuntamente polos actores da compañía ás doce da mañá do día 27 diante da estatua de Valle Inclán. Convidado especial, con conferencia posterior no Círculo de Bellas Artes o odiado perorador aceptou de seguida o encargo, atraído pola paga xenerosa da conferencia e pola posible notoriedade da prensa nacional.
O manifesto estaba aliñado con “erres” de todo tipo, autores, títulos e personaxes debidamente seleccionados: desde Zorrilla a Arrabal, pasando polos galegos Carré, Torrado, Ferreiro, con personaxes como Farruco, actores como Morris e compañías como Taparratá. O primeiro crime fonético da historia estaba en marcha. Cando levaba vinte liñas lidas, encorado e branco, cos ollos arregalados, a punto de quedar sen alento, o ceo escuro sorprendeu cunha treboada tan violenta que a xente dispersouse e o orador, inmóvil durante uns segundos interminables, salvou a vida. Fracasou o crime perfecto debido ás inclemencias do tempo. Non deu tempo a máis, a megafonía do hospital reclamou a presenza de Roberto, que se despideu cun ‘xa falaremos’…
