“A literatura galega está mal contada: ten moi boa letra, pero fáltalle a música”

O polifacético Xurxo Souto volta hoxe a Bueu, un dos seus lugares fetiche. Desta vez para presentar o seu novo libro, “Somos un pobo de artistas”, no que defende con paixón a primixenia e íntima relación entre música e poesía e con ánimo de derrubar prexuízos académicos. A presentación, organizada pola Librería Miranda, será ás 19.00 horas na sala multiusos do Centro Social do Mar de Bueu e Xurxo Souto estará presentado e conversará coa xornalista Tensi Gesteira.

–Vén a presentar un novo libro, “Somos un pobo de artistas”. Pero máis que un título semella unha declaración de intencións. Unha reafirmación e reivindicación en toda regra.

–Efectivamente o título é un manifesto. Dicía Luís Seoane “queremos facer máis feliz o mundo coa riqueza da nosa diversidade”. A creatividade agroma en Galiza por todas partes. Agora só cómpre que sexamos conscientes disto e que poñamos en valor este patrimonio extraordinario.

–Fai fincapé no método Luísa Villalta e na importancia de abolir esa fronteira e prexuízos entre a música e a literatura. Nas súas orixes a poesía e a literatura eran orais e en Galicia temos ese monumento do que fala vostede das cantigas medievais.

–Si, como indica Luísa Villalta no seu libro “O outro lado da música, a poesía”, na súa orixe –e até a invención da imprenta– as dúas artes foron o mesmo. A literatura galega está mal contada, ten moi boa letra mais falta a música. Como ti dis: as cantigas medievais son letras de cancións. A primeira obra importante do Rexurdimento leva a música no seu propio título: “Cantares Gallegos” de Rosalía de Castro. Así que, como se poden estudar estas materias sen música?

Una ruta para descubrir el legado de Urbano Lugrís en Bueu

–Como está concebido e estruturado este libro “Somos un pobo de artistas” que vén a presentar a Bueu?

–Por unha banda falo de poetas –Lois Pereiro, Manuel María, a propia Rosalía– que entenderon a súa obra dun xeito musical. “A poesía naceu para ser cantada”, escribiu Celso Emilio Ferreiro. Despois de músicos –velaí Mercedes Peón ou Prudencio Romo– que acoden á palabra para culminar a súa obra. E finalmente ocúpome do marabilloso poder da creatividade popular.

–Quenes son eses “artistas”? Entendo que non se trata só de aquelas persoas que publican libros, gravan canción ou discos… Senón que é algo moito máis amplo

–Certo. Á marxe dos formatos convencionais, o talento creativo agroma en múltiples contextos que normalmente son invisibles para o gran público. Reivindico aquí as cantigas das traballadoras da conserva ou a Charanga do Cuco de Velle que xa facía en Ourense música “mestiza” antes da aparición de Manu Chao. Tamén a Finita Gay, unha artista extraordinaria da parte de Carral: cando volveu da emigración, de Venezuela, en lugar de facer unha casa, abriu un “café-concerto” onde ela era a estrela absoluta.

Algún día cumprirei o meu soño e pasearei por esa ribeira nunha concentración de “botas de Bueu”, famosas en todos os mares. No océano eran magníficas, en terra son indestrutibles

–Ten unha relación especial con Bueu. A Noite do Trasno, a pegada de Urbano Lugrís, a libraría Miranda… e, como vostede di, a Coral Poliocéana de Bueu. Creo que dalgunha maneira o contacto con esa coral está moi vencellado con este novo libro.

–Si, a Poliocéana e as cantigas da conserva teñen capítulo de seu. Como di a canción de Dakidarría, estes son os agasallos que a música, e a literatura, nos dá. Grazas ao seu poder coñecín en Bueu a moitas persoas cargadas de talento. Podería engadir á túa listaxe a Leiro, do mítico local Aturuxo. E á Comparsa Os Mulos. Algún día cumprirei o meu soño e pasearei por esa ribeira nunha concentración de “botas de Bueu”, famosas en todos os mares. No océano eran magníficas, en terra son indestrutibles.

–Como vai ser a presentación en Bueu? Polo que avanza han volver a sonar as vellas cantigas de Massó…

–Somos un pobo de artistas e estou certo que o imos demostrar. Seguro que botaremos cantareas da conserva, verdadeiro xénero de canción social até agora descoñecido. Esperanza Freire aprendeunos a cantiga da fábrica Massó de Bueu. No 2019, a Coral Poliocéana recuperouna no festival “Son do Mar” e foi unha verdadeira apoteose.

–Xa sei que me vou polos cerros de Úbeda… ou máis ben ao outro lado do Atlántico e a Minnesota. Dicía con ironía Irene Vallejo en “El infinito en un junco”, case con retranca galega, que a concesión do Premio Nobel de Literatura a Bob Dylan fora un acto revolucionario, de voltar a moitos séculos atrás. A pesar do discutido que foi ese Nobel, cre que pode axudar a botar abaixo eses prexuízos entre a música e literatura?

–Foi un acto revolucionario, abofé. En orixe música e poesía foron o mesmo. Mais aos autores de versos para cancións non se lles considera poetas, chámaselles simplemente “letristas”. Agora vén o paradoxo: cales son os letristas máis prolíficos, isto é as persoas que escribiron máis letras de cancións, na música galega?. Pois precisamente Rosalía de Castro, Curros Enríquez, Celso Emilio Ferreiro, Manuel María e Álvaro Cunqueiro. Fóra os prexuízos académicos, medre a música e medre a poesía!

Suscríbete para seguir leyendo