Gallegas a la vanguardia

“As vacinas son o futuro”

Lorena García del Río, doctora en Farmacia, forma parte de un grupo del Trinity College de Dublín cuya investigación prentede ayudar al diseño de las futuras vacunas contra el cáncer

Lorena García, en la impresionante biblioteca del Trinity College de Dublín.

Lorena García, en la impresionante biblioteca del Trinity College de Dublín. / Cedida/FDV

Sandra Penelas

Sandra Penelas

Quería estudiar Medicina y acabó en Farmacia porque no le llegaba la nota y con la idea de cambiar en cuanto acabase el primer curso. Descubrió que no era posible, pero también una carrera que le gustaba. Y la curiosidad por conocer el mundo de la investigación la llevó después a los laboratorios de la facultad compostelana y a iniciar una prometedora carrera científica en el desarrollo de nuevos medicamentos. Desde el pasado septiembre, Lorena García del Río (A Baña, A Coruña; 1990) trabaja en el Trinity College de Dublín, donde se ha sumado a los esfuerzos por alcanzar las futuras vacunas contra el cáncer.

“Un pequeno avance xa sería estupendo. Poder contribuír co meu traballo a que outros grupos poidan obter algo interesante estaría moi ben”, comenta Lorena, que a principios de año regresaba a Compostela para recoger uno de los premios de la Real Academia de Farmacia de Galicia por un trabajo relacionado con su tesis doctoral.

Su investigación, dirigida por la profesora Mariana Landín en el grupo I+D Farma, consistió en el desarrollo de hidrogeles con herramientas de inteligencia artificial que demostraron su eficacia con estudios in vivo como portadores de vacunas por vía sublingual y para la administración de proteínas contra la colitis ulcerosa a través de la mucosa colónica.

Lorena García durante la exposición de su trabajo.

Lorena García durante la exposición de su trabajo. / Cedida

“Os hidroxeles, en xeral, son formulacións moi biocompatibles e os que nós desenvolvemos eran termosensibles. É dicir, aplícanse en forma líquida e unha vez que alcanzan a temperatura corporal vólvense sólidos. Non se dilúen tanto e ao incrementar o tempo de retención na mucosa e estar máis tempo en contacto con ela ceden durante máis tempo as proteínas e o paciente absorbe máis que se as aplicásemos directamente”, explica.

A intelixencia artificial é moi útil porque permite utilizar moitas menos formulacións nos testeos e ver patróns de como afectan os materiais ás propiedades finais dos hidroxeles que ti non podes observar a simple vista”, añade Lorena, que desarrolló una parte de su tesis en el Statens Serum Institut de Copenhague.

Tardó unos meses en encontrar destino para continuar su carrera como investigadora postdoctoral, pero las referencias de su antiguo jefe danés le valieron un contrato en el grupo de Adyuvantes que lidera Ed Lavelle en el Trinity College. “Foi un golpe de sorte, estar no momento e no lugar adecuado. E tamén imaxino que me veu potencial”, admite entre risas.

“Vir aquí implicou un cambio porque o grupo fai máis un traballo de inmunoloxía pura, que é moi complicada e ás veces faise un pouco duro. Pero quero adicarme ao mundo das vacinas e isto é unha grande oportunidade. Bríndame seguir dentro do campo dos materiais e, á vez, formarme en inmunoloxía e ampliar o meu rango de acción”, celebra.

Los adyuvantes son sustancias que hacen más efectiva la respuesta a las vacunas: “Estimulan o sistema inmune para crear protección tanto a nivel de anticorpos como de respostas celulares, que é o que nos buscamos”.

En concreto, Lorena se centra en las respuestas citotóxicas de algunas células frente a las cancerígenas. Y su ámbito de estudio serán los melanomas. “As vacinas son o futuro. Cada vez hai máis resistencia aos antibióticos e, no caso do cancro, xa se demostrou que son efectivas nalgúns casos. As ‘quimo’ ás veces son moi agresivas e non todos os pacientes responden á inmunerapia, así que ter unha vacina que axude ao teu propio organismo a destruír o tumor sería estupendo. Pero aínda hai que seguir investigando porque queda moito camiño por andar. Conseguir respostas citotóxicas é moi complexo”, reconoce.

Las vacunas contra el cáncer todavía están en fases iniciales, pero podrían estar disponibles en un plazo no demasiado lejano. “Quen ía dicir hai uns anos que as terapias CAR-T serían tan efectivas? E xa hai varias comercializadas. Aínda que non tanto como nos gustaría, a ciencia avanza moi rápido”. confía.

Lorena García en el laboratorio.

Lorena García en el laboratorio. / Cedida

La vacuna contra el COVID, añade, es un ejemplo de esa progresión, aunque también recuerda que confluyeron circunstancias excepcionales. “Todo o mundo traballaba niso. Había unha pandemia mundial e todo o que se ía descubrindo era de acceso libre. Pero normalmente se se descubre algo con moito potencial o primeiro que se fai é patentalo. E ademáis hai outras enfermidades e moitos tipos de cancro”, añade.

En todo caso, la comunidad científica no cesa en sus esfuerzos por lograr este objetivo. Lorena tiene por delante un contrato de tres años y después le gustaría regresar para aplicar en Galicia o, al menos, en España todo lo aprendido: “É unha pena que se invista na nosa formación e despois non poidamos levala aí. É un dos grandes problemas que ten agora o país, non ser capaz de recaptar ese talento”.

"É unha pena que se invista na nosa formación e despois non poidamos levala aí. É un dos grandes problemas que ten agora España; non ser capaz de recaptar ese talento"

Lorena se ha adaptado muy bien en Irlanda, donde asegura que llueve menos que en Galicia. “Son unha persoa cun compoñente social bastante importante. Gústame coñecer e falar coa xente e os irlandeses son moi abertos e teñen esa cultura de pub. No laboratorio recibíronme moi ben e, cada dúas ou tres semanas, imos todo o grupo a tomar unhas pintas”, relata.

También hace vida social con otros españoles y aprovecha para realizar con ellos excursiones por el país: “Os irlandeses teñen xa a súa vida e é máis difícil ter plans con eles, pero entre nós facemos piña”.

En el lago Guinness.

En el lago Guinness de Irlanda. / Cedida

Ya ha tenido tiempo de conocer la costa y aunque reconoce que los paisajes irlandeses son bonitos, reivindica los de nuestras costas. “Non sei se será o xen galego que tira para a terra”, bromea, “pero os nosos acantilados son máis impoñentes e abruptos”.

Suscríbete para seguir leyendo