“A poesía é unha experiencia reveladora, transformadora, que cura e que salva”

Olga Novo mira ao mundo desde a poesía, unha experiencia vital que para ela é transformadora e sanadora. A poeta lucense abriu o Club de Lectura do 2023 do Ateneo Atlántico de Vigo cunha conversa sobre “Feliz Idade”, obra coa que gañou o Premio Nacional de Poesía 2020 e que xira ao redor do ciclo da vida. A escritora lucense falou, entre outras cousas, de onde parten os seus textos. “Sempre é moi enriquecedor ver as visións que xorden das lecturas non público”, afirma.

–De onde parte a súa obra, “Feliz Idade”, por exemplo?

–“Feliz Idade” é un libro escrito ao longo de sete anos, onde conviven unha vida que chega, que é a miña filla –o libro arrinca con algúns poemas do embarazo, do parto e da chegada dunha nova criatura ao mundo–, co inicio da enfermidade do meu pai, que padeceu alzhéimer. É unha metáfora da propia existencia, dese ciclo da vida e da morte. Todo o libro vira ao redor da concepción da feliz idade como un tempo de encontro entre esas dúas persoas que teñen a posibilidade de cruzarse na vida mentres unha crece e o outra vai decrecendo.

–O Premio Nacional de Poesía cambioulle moito a vida?

–No referente á creación non, porque cando un escribe de maneira auténtica o fai desde a vida, desde a experiencia e desde o amor, tamén. Ter un premio ou deixar de telo non cambia para nada esa experiencia. O que si que cambiou foi o número de invitacións a festivais de poesía e recitais dentro e fóra de España.

–Non exerce certa presión á hora de encarar o seguinte proxecto?

–Non. Unha cousa é a vivencia da poesía de maneira profunda na vida e outra moi diferente é o aspecto máis social: ir a festivais, recitais. Esta é outra dimensión diferente, polo que non ten que interferir para nada. Eu sigo escribindo como sempre.

–A poesía é, ademais, un acto moi íntimo...

–Si, si. Para min, a poesía non é nin sequera un xénero literario, senón unha mirada sobre o mundo desde a sensibilidade, desde a delicadeza. Hai moitas persoas que seguramente na súa vida diaria son poetas e non escriben un só verso.

–Que é para vostede escribir?

–Unha necesidade de expresión íntima e tamén un medio de coñecemento, moi diferente ao que pode adquirirse nas ciencias experimentais, por exemplo, pero un tipo de coñecemento profundo e intuitivo e que é moi revelador en aspectos aos que non poderiamos acceder por outras vías. É, no meu caso, algo innato porque eu son filla de labregos e na miña casa había vacas e galiñas, pero non libros nin diñeiro para mercalos, e na aldea tampouco había bibliotecas. A poesía, como outras artes, é un don que hai que traballar pero co que se nace.

"Son herdeira da cultura labrega e dalgunha maneira considero que é o meu deber moral darlle voz"

–Que hai na súa obra dese rural?

–A miña paisaxe emocional e a miña memoria persoal están absolutamente enraizadas nunha aldea do interior de Lugo. É desde aí desde onde eu vexo o mundo. E desde o punto de vista ideolóxico, paréceme importante tamén que ese mundo teña cabida no que coñecemos como alta cultura ou cultura literaria. A cultura labrega é moi profunda, pero moitas veces negada e considerada de segundo, e a min paréceme que na cultura non pode haber xerarquía. Non pode haber unha considerada de primeira orde e outra de segundo. Eu son herdeira desa cultura e dalgunha maneira considero que o meu deber moral é darlle voz.

–E da Bretaña, onde estivo case dous lustros vivindo, que se trouxol?

–Entre outras cousas, unha tese de doutoramento sobre o celtismo na literatura galega, e en particular sobre a presenza da Bretaña na literatura galega e a relación entre os intelectuais bretóns e galegos. Todo ese soño do celtismo, da apertura atlántica, que a min fascinábame, foi vivido alí en plenitude. E desde logo, a experiencia de case vivir outra vida. Foi un ciclo importante, sete, case oito, anos, noutro lugar, vivindo noutra lingua, noutra cultura e iso sempre é moi enriquecedor. E trouxo tamén amizades profundas.

–Que momento vive a lírica?

–Iso de que non son bos tempos para a lírica é xa un pensamento recorrente. Que non sexa un fenómeno de masas é lóxico e normal, e que non se venda tanto se cadra non é o importante. O importante é que as persoas que se achegan á poesía acaban sendo transformadas por ela. A poesía é unha experiencia reveladora, transformadora e que cura e que salva porque a beleza sempre salva.

-Ademais da súa asignatura (Lingua e Literatura Galega), que ensina aos seus alumnos?

–Pois esta mirada, precisamente.

–É case máis importante que a materia en si?

–Por suposto. No que falla o sistema educativo é na concepción da educación como un conxunto de contidos e non como a formación integral das persoas. E a min paréceme que é un traballo marabilloso o feito de estar a educar persoas nin máis nin menos. O noso traballo é con seres humanos que están a crecer, que se están formando, e debería parecernos un milagre asistir a esa floración. Creo que o primeiro que hai que facer é que vexan que o seu profesor os trata con agarimo, con respecto e, desde logo, desde a igualdade porque todos somos persoas, e non desde o poder e desde o castigo. E ese ensino é a poesía.

–Non está no grupo dos profesores queimados...

-Non, non. Sempre digo que a miña vocación primeira é a poética, pero que teño no ensino unha segunda vocación moi profunda tamén.

Suscríbete para seguir leyendo