“A sensación de que a historia e o ser humano evolucionan é unha ilusión”

O galego, de orixe andaluz, Carlos Álvarez Ossorio, compite con Juan Diego Botto e Guillem Balart polo Premio Max de Artes Escénicas a mellor actor. Faino coa súa interpretación en “Si esto es un hombre”, que el tamén dirixe e na que nos pon na situación dun mozo nun campo de concentración. Para Ossorio, “o gran valor do teatro é que serve para que o ser humano se atope co ser humano”.

–Vostede é director de escena, pero nesta edición dos Premios Max, consegue ser finalista ao galardón a mellor actor.

–É unha sorpresa moi grande. Son actor pero a miña traxectoria está máis ligada á dramaturxia e á dirección. Este é un proxecto moi persoal que se xestou durante dez anos. Decidín actuar porque estaba moi pegado a min, inda que sexa unha adaptación do texto de Primo Levi. Interpretalo foi unha necesidade persoal. Non pensei que chegara ata aquí, a ser finalista nos Max.

–Como se cruzou co texto de Primo Levi?

–De casualidade, nunha libraría de Santiago. Entrei un día e vin o libro. Lin o título, “Si esto es un hombre”, e chamoume a atención. Vin que ía sobre Auschwitz, un tema que nunca souben moi ben por que me obsesionaba bastante. Traballando no texto descubrino. Ao rematar de lelo, pedín os dereitos porque quería levalo ao teatro. Tardei dez anos en conseguilos pero foi bo porque permitiume ter unha distancia co proxecto. Se fixera a versión teatral no mesmo momento da lectura, esta tería sido moi literal. Eses dez anos de investigar déronme unha perspectiva que enriqueceu a proposta.

–Como o plasmou?

–A nosa proposta é facer unha lectura dende o presente. Comezo no escenario como eu mesmo, un actor de hoxe en día, que se cuestiona a nosa realidade actual a través do texto de Levi. A partir de aí, fago unha viaxe cara o pasado pero Auschwitz está estilizada, convertíndoo como un lugar simbólico, é como unha distopia de ciencia ficción. Facemos unha viaxe a Auschwitz para cuestionarnos a nós mesmos.

–Tanto a preparación como a posta en escena son extremas.

–Acabo exhausto, nu e cheo de cinzas. Para entrar neste proceso tiven dúas olladas externas. Juanjo Villanueva axudoume coa interpretación e Alfonso Hierro Delgado no traballo corporal. Hai un traballo de descompór fisicamente o personaxe porque o propio Levi dicía que o maior inimigo no campo era o teu propio corpo, que se ía descompoñendo. Fixemos un traballo moi achegado á “Metamorfose” de Kafka, de deshumanizar o corpo. Todo iso implicou un traballo moi físico, emocional, intenso.

–Por que lle atrae tanto o tema de Auschwitz?

–Ao ler a Levi e ao filósofo español Reyes Mate [“Memoria de Auschwitz”] , vin que Auschwitz é como un espello deformado, unha metáfora da nosa sociedade capitalista, onde están os útiles e os inútiles, onde calquera que é diferente é excluído. Como consideramos que unha persoa ten categoría de cidadán ou non? Vémolo continuamente co tema dos refuxiados, cando unha sociedade decide quen ten dereito a unha cousa ou non. Todo iso está en Auschwitz como un punto cumio de levar ao extremo esa sociedade capitalista onde todo ten un valor, mesmo a vida e o ser humano.

–Lembro ler a vivencia de Imre Kertész en dous campos de exterminio. Non sabía por que estaba alí, nin que facer coa súa vida despois de salvala. Era como unha sombra.

–Primo Levi viviu o mesmo, fala desa sensación de non ser culpable de nada, de sentirse perdido, de que os que non tiñan ferramentas para adaptarse acababan morrendo. A el pillárono por partisano. Mentiu dicindo que era xudeu pensando que non sería peor. Foi o seu grande erro. Era moi novo, tiña 24 anos. Eu intento darlle un punto enerxético ao personaxe, pero vaise esmagando ata converterse nun farrapo.

–A pesar do acontecido co nazismo, Mussolini e Franco, volve rexurdir a extrema dereita. Marie Le Pen conseguiu máis do 40% dos votos en Francia o domingo.

–É un perigo que está aí. Vén de que a xente está farta da política, da crise e a extrema dereita sempre da unha vía de escape. O ser humano repite unha e outra vez os mesmos erros na historia. Temos a sensación, o soño ilustrado, de que a historia e o ser humano evolucionan pero é unha ilusión. Por iso funciona tamén o teatro de Shakespeare ou Esquilo, porque seguimos en esencia sendo os mesmos. A ultradereita e os movementos fanáticos sempre funcionan dende o medo, buscan sempre un inimigo a quen culpar das cousas.