Dos hermanos y el hijo de uno se ocupan de la explotación ovina más grande de Ourense, en A Venda Nova (Taboadela): “Son a maior desbrozadora que hai”

Solo hay diez kilómetros desde la ciudad de Ourense a la aldea de A Venda Nova. No está en la montaña, ni suele nevar, ni el lobo es una amenaza habitual en la zona. En esta localidad de unos quince habitantes de Taboadela, los hermanos José y Alfonso se ocupan, junto a Samuel, hijo del primero, de la mayor explotación ovina de la provincia. Se llaman Ganadería Casa Ferro. El censo de la Consellería de Medio Rural cifra en 1.123 el número de ovejas a su cargo. Dos generaciones de la familia cuidan al numeroso rebaño y también a un centenar de vacas, con cierto pesimismo por el estado del sector y del mercado en estos tiempos de pandemia. “Hoxe en día, sinceramente, non é rendible. O campo está mal e, da forma que o poñen, aínda peor. A min deume por isto porque o mamei desde pequeno, botaba unha man desde neno. Ao estar algo metido desde sempre, acabei de cheo”, expone Samuel Ferro, que tiene 21 años.

6

La familia del millar de ovejas a solo diez kilómetros de la ciudad: “¿O futuro? Difícil” Brais Lorenzo

"Se o campo mellora, sempre se poderá seguir, porque me gusta desde pequeno, e para min estar e traballar nel é algo normal, ao que estou acostumado”

El joven de los ganaderos –su abuelo se dedicaba a la misma ocupación– se incorporó en pleno inicio de la pandemia, la pasada primavera. Fue su decisión tras finalizar sus estudios de Formación Profesional y titularse como técnico superior en gestión forestal y del medio natural. No está clara la idea –reconoce– de que vaya a hacer de la explotación familiar su modo de vida para siempre, o tanto tiempo como su padre y su tío, que llevan tres décadas trabajando con los animales. “Se dentro duns anos hai oposición do que estudei, a intención é preparala e intentar un cambio. Aínda que se o campo mellora, sempre se poderá seguir, porque me gusta desde pequeno, e para min estar e traballar nel é algo normal, ao que estou acostumado”.

José y Alfonso, de 52 y 62 años, siguieron los pasos de su padre. Tras empezar con unas vacas, optó por la producción ovina, con una explotación inicial de 50. “Aquí sempre houbo animais. Primeiro nós traballabamos fóra tamén, despois quedamos os dous coa explotación”, introduce José. Él tiene las vacas a su nombre y su hermano Alfonso, el rebaño de ovejas. “Pero os dous facemos de todo e compartimos maquinaria”.

Un grupo de ovejas en un prado BRAIS LORENZO

Precios bajos

Tanto vacuno como ovino, criados en semilibertad, en régimen extensivo, se destinan a la venta de carne. De los tres, Alfonso, el mayor, es el que dibuja un futuro más negro. “O sector está arruinado. Tiña que haber un prezo que non hai. Antes a xente viña e mercábache, pero agora non, iso acabou. Os carniceiros compran se teñen encargas, senón non hai a quen vender. ¿O futuro disto? Difícil, non hai ningún. Por un cordeiro tiñan que pagar polo menos 90 euros; se che dan 50, xa grazas. Hai trinta anos pagaban oito ou nove mil pesetas. Hoxe, os cordeiros que vendas para Noiteboa; os que non, a Portugal a metade de prezo”, relata.

El sobrino comparte ese diagnóstico. “O prezo da carne está máis barato ca nunca, pero mentres sube todo: penso, gasóleo, todo. Isto dá o mínimo para poder vivir; non é para facerse un rico. Eu incorporeime porque meu pai e meu tío teñen todo montado e non tiven que aportar nin capital nin animais, porque se tivera que comezar de cero, comprando tractores e gando, e cunha instalación nova, non era rendible, pero para nada”, subraya Samuel.

Su padre José coincide en que están vendiendo mucho menos. El impacto en la hostelería de las restricciones COVID también la padecen. “A miña teoría é aproveitar o que se poida vender, sobre todo no Nadal, e recriar coas femias”. Él afirma que para poder vivir de la ganadería ovina “hai que ter moitas ovellas, de 500 para arriba”.

El rebaño y, detrás, los ganaderos de Casa Ferro BRAIS LORENZO

Ser ganadero conlleva no mirar el horario ni el calendario. “Isto é desde a mañá á noite, como un can ao rabo dos animais”, ilustra Alfonso. “Normalmente comezas cando se empeza a ver, sobre as 8.30 ou 9 da mañá, e igual ás 12 da noite estás traballando, porque cousas hai que facer. Estamos de garda tódolos días, pero se paras tomar un café ninguén dirá nada”, comparte José. “Isto é 24 horas, 365 días. Ao ter animais, hai que estar sempre pendente, como cun neno pequeno. Aínda que nós levamos todo coma se fora unha cooperativa de tres, e se hai que ir a un sitio ou facer algo sempre queda outra persoa”, añade Samuel, cuyos primeros recuerdos lo trasladan a cuando tenía “4 ou 5 anos, coas ovellas paridas e eu pondo a mamar aos años”.

En la provincia de Ourense hay 2.479 explotaciones de ovino que suman 53.145 animales, 545 de caprino –9.557 cabras– y 1.806 de vacuno, enlas que están registrados un total de 66.587 cabezas. En Casa Ferro, los animales pasan casi todo el año en el exterior, salvo durante los partos. Hay vecinos que ceden sus parcelas a cambio de un beneficio gratuito y ecológico: mantener los prados libres de maleza y reducir así el riesgo y peligrosidad de los incendios forestales, con los animales paciendo entre carballos. “Son a desbrozadora máis grande que hai, manteñen limpo todo o ano”, expresa José. “En Galicia, o gran problema é cos terreos. As fincas son pequenas e están lonxe; é o mal do minifundio. A xente foi abandonando e quen chos deixa faino de palabra. Se mañá xa non, tes que reducir o número de cabezas. É un favor mutuo: o dono ten as fincas limpas e o gandeiro, pastos”.

“Non notamos o confinamento”

En la naturaleza, la pandemia se nota menos. Nada tiene que ver el paisaje amplio y tranquilo de A Venda Nova con la realidad más restrictiva y confinada de la ciudad, a solo diez kilómetros. “Hai extensión, andamos cos animais e non notamos o confinamento, aínda que se bota en falta ir a outros sitios ou a hora de peche dos bares”, comparte Samuel.“Estar como paxaro nunha xaula é fastidiado. Aquí andas ao teu aire”, resume su padre, José.

Samuel, Alfonso y José, junto a su cabaña de ovejas en A Venda Nova, Taboadela