Cando o martes celebrabamos as Letras Galegas, personificadas desta volta en Florencio Delgado Gurriarán, iamos cara a Valdeorras con Vigo na esperanza dun xiro inesperado na trama que xa non era posible. Agora escribo estas liñas de lembranza ao escritor que despedimos, no que hai tamén un pai, un marido, un fillo que marcha antes de tempo, demasiado antes, con moitas obras por escribir, pero sobre todo con moita vida por vivir. Que o recoñecemento de tantas persoas, ao que me sumo con estas palabras, axude a paliar a dor aos seus.
Eu son un máis dos milleiros de lectores que viaxamos pola triloxía coa que Domingo Villar nos agasallou durante os últimos tres lustros. Un máis dos moitos que gozamos coas aventuras do emblemático inspector Leo Caldas en Ollos de auga, A praia dos afogados e O último barco, novelas ás que volveremos buscando as que quedaron na súa imaxinación. Tamén ao seu último libro, Algúns contos completos.
Os meus anos como estudante na Facultade de Xeografía e Historia en Santiago coincidiron cos de Domingo, aínda que non tivemos a sorte de coñecernos. Tampouco en Balaídos, que ata niso acertaba o escritor. A vida levouno despois cara a Madrid, pero Galicia sempre estaba nel como descubriríamos nas súas novelas, repletas de escenarios próximos e dun humor inconfundible.
Ese humor, en moitas ocasións irónico e ata retranqueiro, pode comprobarse na relación que une a Leo Caldas con Rafael Estévez, ese zaragozano de orixe ao que o inspector vai aos poucos explicando a nosa particular idiosincrasia.
E xunto ao humor, Vigo. Cunha nova forma de ler a cidade, espellou nos seus textos a súa querenza e pertenza tanto a Vigo coma ás terras que o rodean. As súas novelas discorren no sur de Galicia e reflicten personaxes e ambientes que os caracterizan: mariñeiros, mariscadoras e toda a vida portuaria e da beiramar.
Foi así como se converteu nun pioneiro da recuperación da novela negra en Galicia nos comezos deste século, un xénero que nacera entre nós a mediados dos 80, pero que non volvería recuperar pulo ata a aparición das súas novelas, traducidas a múltiples idiomas, adaptadas cinematograficamente e convertidas en roteiros literarios, proxectando así a nosa cultura en todo o mundo.
Coa desaparición de Domingo Villar trúncase unha das carreiras literarias máis brillantes e de maior proxección internacional da escrita galega das últimas décadas. Xa é historia da literatura galega dos nosos tempos.
*Conselleiro de Cultura
