Os torneos de pedestrismo de Cangas (I)

A primeira referencia que atopamos sobre atletismo en Cangas procede dunha carreira pedestre, celebrada o domingo día 1 de outubro de 1916. Foi organizada polo Centro Recreativo Cultural y Deportivo, creado había seis anos, disputándose como premios un reloxo de sobremesa e unha medalla de prata.

Desde esta data, o único “deporte” que se promoveu no “casino” foi o billar e non volvemos a ter noticias de actividade atlética na vila, agás algunhas carreiras para rapaces que, por veces, se disputaban nas Festas do Cristo. Habían pasar case cincuenta anos, ata que en 1967, Cangas recuperase as probas de atletismo na vila durante o periodo franquista.

Esta circunstancia non era só propia da nosa vila, senón que abranguía todas as vilas galegas, sendo nas cidades onde, xa ben sociedades culturais ou clubes creados exprofeso, fomentaron o atletismo. Tense como a primeira competición de atletismo en Galicia unha carreira celebrada en 1913, aínda que oficialmente non sería ata 1921 en que se constitúe a Federación Galega de Atletismo cando este deporte (correr), alcance consideración.

En 1930, o club vigués “Los atletas favoritos”, que se presenta como promotor do atletismo, vén organizando diversas probas de nenos de arredor de catorce anos, centradas en Panxón, pero neste ano teñen previsto que Cangas ou A Guarda puidesen acollelas tamén. Cangas foi o lugar escollido pero acabaron suspendéndose as probas por non reunirse suficiente número de atletas na vila.

Tal era o estado da promoción do atletismo na nosa vila nesta altura, a pesar de que enfrente, en Vigo, e na capital Pontevedra este deporte seguía en alza. O 16 de febreiro deste mesmo ano e na cidade olívica, vaise celebrar no estadio de Balaídos a novena edición do Campionato Galego de Pedestrismo no que participan clubes vigueses como a Sociedad Atlética e o Comesaña S. C. (club decano de Galicia fundado en 1915) e por Pontevedra a Sociedad Gimnástica. Esta proba foi gañada nos 1.500 e 5.000 m. por Cándido Fernández Comesaña e nos 10.000 polo seu irmán Benito, ambos do Comesaña S.C., que acudirían logo ao Campionato de España en Madrid.

O sábado 16 e o domingo 17 de xullo de 1932, celébrase en Balaídos o I Campeonato Gallego de Neófitos en Vigo, programado pola Federación Galega de Atletismo con probas de carreiras de todos os estilos, incluidas valados, saltos de lonxitude, de altura, de pértiga e lanzamentos de xabalina, disco, martelo e barra, modalidade esta que logo desaparecería. Non tivo moito éxito esta proba para a captación de valores atléticos pois só dous clubes locais presentaron aos seus atletas: a Sociedad Atlética e o Atlantic Sociedad Atlética.

O domingo 14 de agosto deste ano, Vigo celebra os Campeonatos de Galicia de Atletismo coa participación dos clubes Sociedad Atlética, Exploradores, Veritas S. C. de Lavadores, Comesaña S. C. de Vigo e a Sociedad Gimnástica de Pontevedra que presenta en varias modalidades, destacados atletas cun alto palmarés nacional. Ante esta “revolución” atlética, o 8 de abril de 1934, organízase na cidade olívica a I Vuelta Pedestre a Vigo cunha grande asistencia de atletas de Galicia e incluso de Portugal.

Co advenimento do franquismo, os deportes e o atletismo van ser prioridades do “Régimen”, imitando o modelo alemán de conseguir unha xuventude, non culta pero si atlética, a pesar da desnutrición existente, a penas paliada polos comedores do Auxilio Social. O deporte xuvenil vai estar en mans do Frente de Juventudes e o adulto canálizábase a través da Obra de Educación y Descanso.

Neste contexto, no Nadal de 1942 dispútase en Pontevedra un Trofeo de Campo a Través ao que concorre un equipo do Frente de Juventudes de Cangas que se vai clasificar de primeiro nesta categoría grazas ao 3º posto logrado por José María Pérez, o 4º de Leopoldo Roldán, o 5º de Ángel Azpeitia e o 6º de José Graña. No ano 1947 comeza en Vigo o Premio de Pedestrismo Urbano en Vigo que alcanzaría unha trintena de edicións.

Un evento de grande alcance para o atletismo morracense foi a celebración o día 2 de xaneiro de 1958 dunha proba denominada Cross de Tirán, organizada pola Sociedade de Remeiros desta parroquia moañesa. En seniors gañou Carlos Pérez do Atlética de Vigo, destacando Germade de Tirán que competía por este mesmo club vigués e o cangués Jaime Enríquez que competirá cun club ourensán, cidade na que estuda. Por clubes, o Alerta e Atlética vigueses e a Gimnástica de Pontevedra foron os equipos gañadores.

Paseniñamente, o atletismo vai entrando nas vilas e no 1964 créase o Club de Atletismo San Miguel de Marín do que sairían os primeiros atletas do Morrazo. Mentres acontecía isto, en Vigo xestábase a formación dun campión cangués, Juan José Azpeitia Estévez, que en setembro de 1965, con 17 anos, conseguiría nos xogos da Universiada (Escolas Católicas) da FISEC en Budapest, unha medalla de ouro en triple salto e unha de prata en lonxitude. Neste ano, o Frente de Juventudes de Cangas vai iniciar nas Festas do Cristo as chamadas Olimpiadas de la Juventud con algunha carreira pedestre e natación pero a maioría eran competicións de equipo. En 1967 xorde o I Trofeo de Pedestrismo de Marín a celebrar nas festas do verán.

I Trofeo de Cangas

O domingo 26 de novembro de 1967 vaise iniciar o I Trofeo Ayuntamiento de Cangas de Pedestrismo promovido polo alcalde Eduardo López, o delegado de deportes Francisco Gil Ambrosiani e a as Juventudes de Falange, contando con numerosos premios donados polos comerciantes e industriais da vila. Os atletas concorrentes pertencen na sua maioría aos clubes Celta, Atlética, Comesaña, todos de Vigo, o Liceo de Vilagarcía, o Gimnástica de Pontevedra, e atletas que participaban a título individual.

A primeira competición foi a de Debutantes (2.000 m.), quedando 1º Máximo Martínez de Cangas, 2º José Mª Carrera de Moaña e 3º Ignacio Pérez do Atlética. En Xuvenís (2.000 m.), nunha disputada e vistosa carreira gañaría J. A. Gómez Amorín do Atlética, en Féminas (600 m.) Ángeles Mandado do Celta e en Juniors (4.000 m.) Mariano García Verdugo do Gimnástica.

Na proba reina de Seniors (6.000 m.) imporíase Carlos Pérez do Celta seguido de Enrique Graña do Hércules Militar da Coruña e de Rubén Sanmartín do equipo da Mariña do Ferrol. O atletismo vai comezar a espallarse polas vilas e o concello do Grove tamén anuncia unha competición pedestre para o 31 de decembro deste ano.

O II Trofeo de Cangas celebrouse o domingo día 1 de decembro de 1968 nunha mañá despacible con chuvia, o que non foi obstáculo para a celebración das probas. Na categoría de Principiantes (2.000 m.), a de maior convocatoria con 40 participantes, destacou o duelo entre Calvar do Celta e Cortegoso de Marcón, que gañaría o primeiro por dous segundos. En Xuvenís (2.000 m.) imporíase Celso Miramontes da Atlética viguesa, en Féminas (600 m. e 5 participantes) gañaría Sanmartín do Celta e en Juniors (4.000 m. e 20 corredores), o primeiro posto foi para Ferreira do Celta.

Na proba principal de Seniors (agora de 8.000 m.) venceu Carlos Pérez do Celta, que ante a ausencia de Álvarez Salgado, chegou á meta con máis de medio minuto sobre Sanmartín, tamén do Celta e un minuto sobre Silva do Molaflex.

A terceira convocatoria deste Trofeo celebraríase o domingo 30 de novembro de 1969, nun día de sol pero cun aire xélido, o que non mermou a asistencia de público pero si de atletas, botándose a faltar os clubes de Marín, de Redondela e o Cisne pontevedrés. En principiantes (2.000 m.) gañou Guillén da Gimnástica, en xuvenís, coa mesma distancia, imporíase Durán do Celta, nos 600 m. Féminas Loly García do Celta e en Juniors (4.000 m.) gañou Ferreira do Celta que mativo unha disputada carreira cos trebolistas (corredores de campo a través) Miramontes, que foi segundo e Roldán, terceiro.

Na proba Senior, agora rebaixada aos 7.000 m., gañou Carlos Pérez por terceira vez, resaltando a retirada xa na saída de Álvarez Salgado, afectado de gripe. O segundo foi Sanmartín, tamén do Celta e o terceiro Vega do Comesaña. Neste ano, a Sociedade Atlética de Redondela tamén vai organizar o I Campeonato de pedestrismo urbano.

O IV Torneo, celebrado o domingo 29 de novembro de 1970 que convocou máis dun cento de participantes, procedentes de clubes como o Celta, Atlética e Comesaña de Vigo, o Gimnástica e o Cisne de Pontevedra, Atlética de Redondela, San Miguel de Marín e o Spol do Porriño. Abriu a mañá cunha carreira femenina local con 23 participantes que lle deron duas voltas á Alameda, vencendo Mª Teresa Cruz e chegando despois Rosa Pena e Mª Consuelo Campos. En Debutantes (2.000 m.), con máis de cincuenta inscritos, impúxose Carrera da A. D. Moaña, seguido de dos corredores do Celta; en Féminas (600 m.), con once participantes, impúxose Pilar Sanmartín, seguida de dúas compañeiras, todas do Celta. A proba xuvenil de 2.000 m. foi para Durán Calvo que practicamente correu en solitario e a de Juniors (4.000 m.) gañouna Sánchez Ferreira do Celta que mantivo unha disputa de principio a fin, co independente Miramontes Reinosa ao que lle gañou por dous metros.

Na proba Senior dos 8.000 m. destacou o duelo entre o coruñés Ramón Tasende, agora no Celta e Carlos Pérez do mesmo equipo, que marcharon á par durante longo tempo ata que Pérez, informado de que era a última volta botou todas as enerxías para gañar, resultando que aínda quedaba outra, facilitando o trunfo de Tasende. Xa que logo, Carlos sería segundo e Román Pereira do Atlética, terceiro.

[object Object]

Esta Sección naceu en 1924 e a sua creación debeuse a Manuel de Castro “Handicap”, redactor de deportes do “Faro de Vigo”, e contou co apoio do seu irmán que era directivo da entidade futbolística e exatleta. O campo de competicións era o de Coia e nas primeiras probas deste ano, os atletas do Celta lograron catro vitorias individuais e o cuarto posto por equipos con só catro atletas en liza.Mariano Carsi con 20,3 segundos en 110 metros valados e 5,75 metros en salto de lonxitude; Francisco Novoa 32,20 metros en xavelina, os tres récords galegos; Joaquín Novoa 29,80 metros en disco e como anécdota a participación do futbolista Pinilla, eliminado en 100 metros.

Debido ao potencial atlético de Vigo, o día 27 de marzo de 1921 vaise constituir nos salóns da Coral “La Oliva” a Federación Galega de Atletismo, promovida por Manuel de Castro, Enrique Bantle, Joaquín Freijeiro e os delegados dos clubes “Español”, “Lanark” e “Real Vigo”. Nesta asemblea foron aprobados os seus estatutos e nomeada unha directiva, elixindo como presidente a Enrique Bantle e ocupando os demáis cargos Guillermo Bachman, Joaquín Freijeiro, José Fernández, Manuel Domínguez e como vocais Antonio Cuiñas e Luis Loño.

*Mestre e investigador

Suscríbete para seguir leyendo