El Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur analiza los efectos de la leche materna en el neurodesarrollo

El trabajo de Luís Freiría, que dirige el neurobiólogo Carlos Spuch, se centra en el papel de las proteínas y la carga genética

Grupo de Neurociencia Traslacional del IISGS.

Grupo de Neurociencia Traslacional del IISGS. / Cedida

Sandra Penelas

Sandra Penelas

La testada lista de beneficios de la leche materna podría añadir nuevas propiedades hasta ahora no estudiadas por la comunidad científica. Expertos del grupo de Neurociencia Traslacional del Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur (IISGS) analizan, con prometedores resultados, el papel de su contenido genético y de ciertas proteínas en la formación del sistema nervioso humano.

Además de aportar nuevos conocimientos, este trabajo podría constituir un primer paso para contribuir al tratamiento o la prevención de trastornos mentales como la depresión, la esquizofrenia o el trastorno bipolar, puesto que el cerebro comienza a desarrollarse desde la tercera semana de gestación y se va definiendo fruto de la interacción entre diferentes mecanismos moleculares y ambientales.

El investigador predoctoral Luís Freiría Martínez desarrolla este novedoso estudio bajo la dirección del neurobiólogo sénior Carlos Spuch, quien concibió esta línea de trabajo hace tiempo y ya había realizado algunos análisis previos a la espera de lograr financiación para poder lanzarla.

El investigador Luís Freiría, en el laboratorio.

El investigador Luís Freiría, en el laboratorio. / Cedida

El banco de leche del Hospital Álvaro Cunqueiro aporta las muestras necesarias para el desarrollo de la investigación, que se centra en los exosomas, unas vesículas extracelulares presentes en casi todos tejidos del cuerpo humano y también en la sangre y que constituyen un mecanismo de comunicación entre las células.

“Temos a vantaxe de contar cun banco de leite non só no mesmo hospital, senón no mesmo pasillo no que se atopa o IISGS. Nós extraemos os exosomas e analizamos as proteínas e os microRNAs para determinar se teñen algunha función relacionada co sistema nervioso. E estamos contentos porque identificamos bastantes que si o están”, destaca Freiría, que cuenta con un contrato predoctoral de la Axencia Galega de Investigación (GAIN) de la Xunta.

La leche materna contiene nutrientes complejos y está demostrado que facilita la maduración de varios sistemas biológicos de los bebés. La composición de los exosomas, apunta el experto, es muy variada y también contienen anticuerpos que actúan como “esa primeira barreira de defensa do neonato”. Pero el enfoque del IISGS es pionero: “Hai algunha análise feita das proteínas, pero máis noutras especies animais que en humanos. E relacionados cos microRNAs aínda hai menos estudios”.

Análisis de proteínas y microRNAs

En el marco de este proyecto, los expertos del grupo de Neurociencia Traslacional colaboran con colegas de la Universidad de Vigo, que se encargan de llevar a cabo los análisis de proteínas. Y para la secuenciación genética envían las muestras a una empresa de EE UU.

“Todo este traballo está prácticamente concluido e atopamos proteínas relacionadas con procesos implicados no neurodesenvolvemento. Respecto aos microRNAs, actúan como interruptores apagando ou silenciando a expresión de determinados xenes e, dentro da nosa análise, tamén atopamos varios que regulaban eses procesos”, subraya Freiría.

“O noso estudo busca coñecer as propiedades que o leite materno pode ter sobre o sistema nervioso. Supón engadir outro punto beneficioso ao leite materno e a esa interacción entre nai e fillo nos primeiros momentos. Pero os resultados poden permitir seguir dando pasos e contribuir a futuras investigacións que axuden a identificar determinados cócteles de proteínas ou microRNAs que poidan contribuir, en último caso, a tratar problemas que ocorren o longo do neurodesenvolvemento”, añade.

Biólogo por la UVigo, Luís Freiría completó su formación con un máster en Bioquímica en la Autónoma de Barcelona y desde 2019 ha llevado a cabo su tesis en el IISGS, con José Manuel Olivares, director del grupo de Neurociencia Traslacional y del servicio de Psiquiatría del área sanitaria, como cotutor y dentro del programa de doctorado de la universidad olívica.

“Investigar no IISGS ten a gran vantaxe de traballar dentro do hospital e as sinerxias cos médicos e servizos son moi boas e facilitan o proceso”, señala Freiría, que prevé defender su tesis antes del próximo verano.

Un protocolo propio y muestras de calostro y de madres de prematuros

El investigador Carlos Spuch es “un firme defensor e divulgador” de los beneficios del consumo de leche animal. Desde hace años también estudia las vinculaciones de la producida por las madres humanas con el sistema neuronal. Y los resultados de los análisis proteómicos y genómicos realizados por el investigador tudense Luís Freiría en el marco de su tesis doctoral han constatado que se trata de un prometedor campo de estudio.

Una de las innovaciones que aporta este trabajo es que incluye muestras de leche madura y también de calostro, la primera producida por el pecho. Y procedentes tanto de madres de niños prematuros como de nacidos a término. “Sábese que a composición varía nestas catro variables e nós puidemos analizalas todas. De feito, estamos vendo diferencias na carga de proteínas e microRNAs nas distintas mostras. O máis habitual é que teñas acceso ao leite maduro, porque é o que a nai produce durante máis tempo. Pero o calostro só se xenera nos primeiros días e en menor cantidade. E constitúe un líquido moi valioso porque a súa función é alimentar ao neonato”, explica.

Para poder llevar a cabo el estudio y aprovechar estas preciadas muestras, los investigadore pusieron a punto un protocolo específico para la extracción de exosomas, cuyo tamaño microscópico varía entre 30 y 100 nanómetros, a partir de un kit comercial ya existente. “Temos unha cantidade moi pequena de calostro, e máis no caso de calostro de prematuros, pero con esta ferramenta podemos obter unha boca cantidade de exosomas a partir dun mililitro de líquido”, apunta.

Suscríbete para seguir leyendo