O pasado é tan inaccesíbel como o futuro, e pode que este sexa un bo punto de partida para calquera viaxe. Din os mestres espirituais que entrar en contacto con lugares descoñecidos é unha práctica necesaria para o desenvolvemento persoal, e parece unha observación concluínte. Con todo, poñer o corpo en movemento conforma unha boa metáfora para construír a viaxe interior porque iso é a vida, unha viaxe na que nos trasladamos na horizontal do tempo pero tamén na verticalidade da introspección. Habitamos espazos hiperconstruídos no físico e no simbólico e aínda que dispoñemos de ofertas diversas para observar outras formas de vida, a do turismo non escapa desta condicionada percepción da realidade e, polo xeral, estas propostas non son efectivas para lanzarnos fóra do noso redundante entorno. Pódese coñecer a Alhambra ou a casa Batlló de Gaudí cos oídos secuestrados por unha audioguía? Son destinos modelados polo mercado, e ningunha dirección intencionada é inocente, non só porque destrúe a capacidade do encontro persoal, senón porque o acceso á historia sempre é parcial.
Por outra banda, a viaxe como destino transformador non está tanto en cambiar de escenario como en observar con novos ollos. A realidade transfórmase a través da intención do observador, nunca volvemos ao mesmo río nin á mesma cidade. Unha traxedia para os que necesitan construír seguridade pero tamén virtude da natureza simbólica da consciencia humana, que non sabe nin quere saber das nosas angustias, e é aquí, nesta permanente transformación, onde reside a auténtica natureza do cambio na viaxe.
Hoxe son infinitos os destinos onde afondar na historia das cidades, pero, que vemos no encontro das urbes que dende o pasado se abren cara ao presente? Éfeso, a cidade que Artemisa non foi capaz de protexela dos tremeres da terra. Tusculum, no Lacio, observada con envexa desde Roma, e que foi destruída pola comuna romana para liberarsem acaso, da sombra que proxectaba. Micenas a capital da Grecia de Homero, reino de Agamenón e escenario das idealizacións platónicas. Pero estas observacións só son unha das infinitas posibilidades de construción da súas historias. A nosa especie leva toda a súa historia viaxando neste territorio que cada vez se fai máis pequeno no físico pero existencialmente máis extenso, por iso as cidades posúen infinitas historias, cambian os gobernos e mudan os relatos que constrúen. Porén, tamén cambia o observador e con el cambia o que elas narran, e é a aceptación da incerteza da viaxe o que alimenta que as numerosas vidas e mundos das cidades atopen o camiño da narración.
A viaxe como destino transformador non está tanto en cambiar de escenario como en observar con novos ollos
A auténtica viaxe é a que se alimenta do coñecer, esta experiencia non se pode contar porque excede o relato das palabras, e unha experiencia inenarrábel. O itinerario do coñecer non é unha lista de espazos senón un movemento intuitivo que dirixe os nosos pasos dende o descoñecemento do destino, porque este emerxe en cada movimento cando abandonamos o lugar común, e aínda que esteamos fisicamente no mesmo espazo, sempre é un perderse para encontrarse, que só e posible cando nos liberamos dos espazos estruturados do mercado e a propia cultura.
Ningún relato, nin o da historia no seu conxunto, nin o da perspectiva individual é simplemente unha crónica do pasado. En Fedra, ao rei de Tebas non lle interesan as bondades que ofrece a escritura para recordar a historia porque pensa que o que é unha solución para o esquezo é unha trampa para a memoria. O esforzo por recordar é incontrolábel porque está dirixido por unha construción que da ás á experiencia do recordo pero o relato escrito dirixe de forma única á memoria, e esta perde a súa máis auténtica virtude. A memoria constrúe a súa forma de relacionarse cos feitos do pasado, nunca é a crónica dunha sucesión de acontecementos illados. Por iso o pasado é tan inabordabel como o futuro, é unha posibilidade no infinito. Somos vítimas das nosas angustias e a consecuencia é a arrogancia de pensarnos donos do saber. Así, vivimos, atrapados nestas ilusións de construír unha historia que creemos ordenada e parsimoniosa.
Seguiremos deambulando pola historia e polo presente, tal vez sexa un impulso da vida que nos libera do tedio, unha forma de desapegarnos das nosas tiranías colocándonos na marxe da realidade, mentres capturamos algunha luz inspiradora nalgún recuncho da historia, tal vez albiscando a Artemisa na lúa que ilumina a noite en Éfeso.
