Unha advertencia: sospeita sempre de todo aquel que, con indiferenza condescendente, che recomende ir ver un filme de Cronenberg. Resulta evidente que, ou ben non coñece o teu corazón, ou ben, lonxe de querer deixarte indiferente, o que pretende é que ponderes o teu grao de estupidez ante o aberrante. Neste sentido Crimes of the Future (2022) cumpre enteiramente coa segunda das alternativas.
Así as cousas, e dispostos xa a calibrar o noso grao de tolerancia, atopámonos con que talvez o quid da cuestión non estea tanto no impacto que a nosa candidez vai recibir, como no regulamento (oficial e puritano) dos límites de irritabilidade permitidos sobre a grande pantalla. Quen e con que criterios determina o que eu podo ou non podo soportar? Como diría o soldado máis famoso de Elsinor: “Algo cheira a podre no reino do cinema”.
Semella unha cuestión de necesidade que, dunha vez por todas, escapemos desta asfixiante zona de confort imposta pola industria cinematográfica estadounidense. Entender o mundo, tanto o exterior como o interior, pasa obrigatoriamente por atreverse a descubrir outras formas de ollar. Artistas como Roy Andersson (1943, Gottemburgo, Suecia), Julia Ducournau (1983, París, Francia), Ulrich Seidl (1952, Viena, Austria) ou David Cronenberg (1943, Toronto, Canadá) merecen máis que nunca a nosa atención. Os seus son filmes que, transitando por desvíos moi diferentes, ofrecen ao espectador a incómoda e fascinante oportunidade dun curso guiado polo que tamén somos, ademais de boa xente.
Crimes of the Future narra a historia de Saul Tenser (Viggo Mortensen), un artista performático capaz de xerar novos órgaos no interior do seu corpo. O seu espectáculo, por conseguinte, consiste na extirpación pública dos mesmos, unha vez que estes alcanzan a súa plena formación. Asistido pola súa compañeira de función, Caprice (Léa Seydoux), e por unha serie de sofisticados aparellos, combinación entre o mecánico e o orgánico, o corpo do performer pasa a ser invadido salvaxemente polas lancetas e os escalpelos, sempre baixo a excitada ollada dos espectadores que non deixan pasar a ocasión de sacar milleiros de fotos coas súas obsoletas Polaroid.
O provecto director pretende avisarnos –como se aínda non o soubésemos– que o futuro, con todas a súas alteracións e catástrofes, xa está aquí: xente que se alimenta de plástico (”a nova carne será de plástico”, anuncia unha das personaxes) ou que tranforma o seu corpo nun campo de batalla (implantes subdérmicos, tatuaxes, uñas de silicona), seres biónicos, seres analxésicos conxénitos. E, por riba de todo, envolvendo a realidade como unha pátina sagrada está a cirurxía, o que no filme se define como o novo sexo, que permite que Caprice se excite sobradamente introducindo a súa lingua a través dunha cicatriz (con cremalleira!!) purulenta.
Sucede ás veces que a truculencia das imaxes impide ao espectador seguir con tranquilidade a trama central, en que converxen unha serie de historias múltiplas de carácter policial, conspirativo ou sexual. Secuencias como a do brutal asasinato dun neno, a da danza dun home cuxo corpo está cuberto de orellas ou a das brocas sanguinolentas perforando a gorxa dun home non fan máis que desorientarnos e entorpecer a comprensión do enigma, se é que o hai.
Por algunha razón, cando se contemplan as imaxes de Cronenberg sen afastar os ollos delas durante longo tempo, os pensamentos e a alma fúndense nun sentimento profundo de soidade. Unha comeza a sentirse irremediabelmente insegura, e todo o que até ese momento considerou próximo e querido se torna infinitamente lonxincuo, perdendo o seu significado. Pregúntome se o que vemos non será simplemente unha argucia de prestidixitador, que pretende que confundamos o sublime co mesquiño e o corazón cun mero distribuidor de sangue.
A teta de Léa
Admito que certas situacións me obrigan a elevar ao rango de problema serio asuntos que até este momento me parecían tan só insignificantes. Discutir a conveniencia ou non dun nu nunha secuencia nunca semellou molestarme até agora. Por motivos que non vou especificar, cando no cinema vexo hoxe en día unha moza espida de cintura para arriba sinto unha profunda desazón espiritual, como se de súpeto comprendese que esa muller son eu e todas as mulleres deste mundo, como se esa teta de Léa Seydoux nos representase a todas nós.
Entón pregúntome: como pode ser que a un cineasta de culto e xenial como David Cronenberg se lle ocorra pór sobre unha cama, con forma de vulva, a Caprice (vaia nome!!) coa súa perna dereita flexionada –en sinal de preitesía aos pudorosos– e os seus inmensos peitos apuntando á cámara? E fágome a pregunta porque nesta escena de “novo sexo” hai outro xacente que tamén vai participar, Saul, alias Viggo Mortensen, quen, como é de esperar, soamente mostra ao público o seu sorriso lascivo.
Todo conduce a pensar que mesmo un filme como Crimes of the Future, coa súa nitidez cirúrxica e as súas fermosísimas zonas de escuridade, testemuña lamentabelmente as dificultades de moitos realizadores para liberarse da servidume dun tipo específico de cinema rancio e machista, aquel no que sempre ten que haber unha teta que deixe claro quen leva a batuta. Ou debería dicir os pantalóns?
