O parque de São Roque do Porto é un dos seus máis benéficos pulmóns, onde se sitúa o pazo do mesmo nome, inconfundible coa súa cor amarela. Testemuña do pasado burgués da urbe e dos seus gustos refinados, hoxe é un prestixioso centro de arte con variadas exposicións, a máis recente, a dedicada a Andy Warhol que estará aberta ata o 31 de xaneiro do próximo ano.
Pero antes de todo isto hai un pasado de máis de dous séculos. Cómpre retrocedermos ata 1759, momento en que a Casa São Roque (antes coñecida como Casa Ramos Pinto) formaba parte da Quinta da Lameira para exercer de vivenda e pavillón de caza, como era típico na burguesía e nas familias nobres do Porto. Xa no século XIX, pertenceu á familia de Maria Virginia de Castro, que en 1888 casou con António Ramos Pinto, un dos máis coñecidos produtores e exportadores de viño do Porto. Pouco tempo despois, entre 1900 e 1911, o empresario encomendoulle ao arquitecto José Marques dá Silva –o mesmo que deseñou a estación de São Bento– a remodelación e ampliación da casa, á vez que Jacinto de Matogueiras, un dos máis reputados xardineiros paisaxistas da época, deseñou o xardín.
O edificio mantén o seu estilo ecléctico orixinal, introducido coa reforma de Marques da Silva, que se inspirou nos historicismos franceses do século XIX e na arte nouveau belga. A casa pasou por un tempo de abandono ata que o seu derradeiro propietario, António Eugénio de Castro Ramos Pinto Cálem, neto de Maria Virginia e António, vendeu a propiedade e os seus xardíns á Câmara Municipal do Porto. São Roque é hoxe un significativo exemplar das casas da época na urbe portuense polas súas características arquitectónicas e decorativas, con elementos únicos como o seu pavillón de inverno.
Recuperado o edificio en todo o seu esplendor, abriu as súas portas como centro de arte en 2019 para goce de portuenses e visitantes, que poden coñecer tamén o seu excepcional espazo verde cheo de macizos de flores, arbustos e árbores de gran porte, tanto con función ornamental como para resgardo do sol que, xunto ao lago, proporcionan a necesaria frescura. O Parque de São Roque, con máis de catro hectáreas e unhas duascentas camelias centenarias, co miradoiro, a gruta, o cenador e a súa variada vexetación –que inclúe o coñecido labirinto– é un dos máis importantes exemplos da época. Da súa parte, o palacete, cheo de glamour, serviu para revitalizar a zona leste de a cidade e acoller importantes eventos, desde concertos de música a exposicións. A última, recentemente inaugurada, leva por título Warhol, Pessoas e Coisas, unha extensa antoloxía dedicada a Andy Warhol e á súa influencia sobre varias xeracións de fotógrafos, cineastas, músicos e artistas multimedia. Inclúe obras do propio autor americano e traballos dos seus amigos máis próximos, ademais de encargos e intervencións de artistas contemporáneos de Nova York, Lisboa e O Porto. O proxecto é o resultado da colaboración entre a Mishkin Gallery / Baruch College da City University of New York (CUNY) e a Casa São Roque.
Warhol experimentou nos anos cincuenta as posibilidades da fotografía instantánea, a Polaroid. A primeira impresión que gardou data de 1958 e retrata o fotógrafo Edward Wallowitch, figura pública e mais o seu colaborador. O artista utilizou, como moita xente, as famosas Polaroid Land Camera e Polaroid Big Shot, aínda que foi nos anos setenta cando adoptou esta técnica para producir imaxes coloridas e orixinais nos seus retratos. A maior parte das súas polaroids foron posteriormente utilizadas a grande escala e serigrafiadas en teas. Cada unha é unha impresión única, un testemuño da “performance instantánea”, do encontro entre o modelo e o fotógrafo.
Warhol inédito na quinta
Andy Warhol, o maior expoñente da arte pop, foi un incansable cronista da súa vida profesional e persoal. O núcleo da exposición da Casa São Roque consiste nunha selección das 38 polaroids coloridas do artista, de 1972 a 1986, e 40 impresións en branco e negro de 1980–1986 pertencentes á colección da Galeria Mishkin / Baruch College de Nova York, doadas pola Andy Warhol Foundation for the Visual Arts para fomentar bolsas de estudo sobre o seu traballo. Presentadas en primicia en Portugal, é a primeira vez que estas obras viaxan a Europa.
A presente vén resultar a segunda exposición de Warhol no Porto tras a realizada no museo Serralves no ano 2000. A colección de polaroids do Baruch College inclúe persoas anónimas e obxectos: adultos, nenos, zapatos…; engloba tamén a celebridades como a cantante Dolly Parton, o actor Sylvester Stallone, Maria Cooper Janis (artista e produtora, filla de Gary Cooper), Sean Lennon (músico, fillo de John Lennon e Yoko Ono), ou a princesa de Irán Ashraf Pahlavi. A mostra Warhol, Pessoas e Coisas inclúe filmes experimentais, óperas prima do artista como Kiss (1963–1964), que retrata durante 58 minutos varias parellas bicándose en pantalla dobre ou The Chelsea Girls (1966), gravado no Chelsea Hotel e na Factory, combinadas en pantallas paralelas. Son só algunhas das moitas sorpresas desta exposición.
