Editado por Galaxia, chéganos un texto do dramaturgo Fernando Castro Paredes (Tapia de Casariego, 1975), que contén tres historias unidas por un fío común, o que se nos mostra no limiar dramático que as antecede, cando lemos como nun banco dun parque, ben visibles, hai tres pequenos obxectos feitos con papel: un avión, un barco e un paxaro. Tres figuras que ao mellor nos queren falar do desexo irrefreable de voar, de navegar, de viaxar polo mundo adiante, quizais sen rumbo fixo. Do desexo de habitar tempos e espazos de liberdade, e da súa necesidade para tantas e tantos de nós.
Curiosamente, algo ou moito diso había nun texto de 1939 escrito por Miguel Mihura e Joaquín Calvo Sotelo, que titularon ¡Viva lo imposible! o el contable de estrellas, unha sorte de loita entre conformismo e bohemia, degoiro que Mihura presenta de forma aínda máis requintada na súa peza máis notable e anovadora, escrita en 1932. Falamos de Tres sombreros de copa, que se publica en 1947 e na que latexa a mesma visión disparatada da realidade que tanto explotará anos máis tarde Eugen Ionescu na súa visión do absurdo, especialmente n’A cantante calva, texto escenificado en Galicia en 1981 por Artello, e despois publicado por Laiovento en tradución magnífica de Henrique Harguindey. No teatro das dereitas tamén había boas pezas.
Unha perspectiva, a desa visión lúdica, desatinada e delirante do real, que adoitaba abrollar nas páxinas daquel semanario satírico de nome La Codorniz, que Mihura dirixe entre 1941 e 1945, e no que iniciarán a súa carreira artistas tan notables como Andrés Rábago García (Ops), e que agora paira nas tres historias que se presentan no texto de Castro Paredes. Tres historias que teñen como protagonistas persoas que se sitúan na periferia da cordura, tal vez como defensa ou fuxida ante a intransixencia do que adoitamos considerar cotiá, por non dicir normal, termo agora en desuso.
“O avión” presenta un diálogo entre unha anciá que senta nun banco pretendendo estar viaxando en aeroplano e unha rapaza vestida de negro, que entra e sae do xogo irreal segundo vaia transcorrendo o delirio da muller. “O barco” recrea un diálogo, unhas veces sedutor e outras retórico, entre unha dama e un cabaleiro ao pé do corpo dun home tirado no chan, un mariñeiro en aparencia morto que finalmente acaba por recuperar vida e sentido. “O paxaro” mostra unha conversa entre un ser anónimo, quizais anódino, e unha moza que se quer suicidar tirándose ao chan desde o asento do banco nun parque. Ao rematar o delirio, a anciá, o mariñeiro e a suicida acaban finalmente por volver á realidade, aínda que sempre lles queda o recurso de darlle unha reviravolta a un destino que nin queren nin lles acae moito, facendo cun papel un arremedo do mundo no que quererían vivir: avión, barco, paxaro. Fuxir, voar, ou tamén navegar, como contou Xohana Torres.No texto habitan dúas almas que manteñen unha convivencia inestable. Dunha banda a que aposta por unha escrita máis abeirada ao cómico, co que se busca sumar complicidades na lectura ou na recepción dun espectáculo posible, e da outra a que quere mostrar a crueza que tingue esa soidade infinda, e por tanto tráxica, das persoas todas que moran na periferia da esperanza, lonxe dos soños posibles e dun amor que xamais chega. Nunha escenificación aberta cabería apostar por calquera das almas, ou mesturalas, con resultados ben dispares.
O autor, profesor de ensino secundario na vila de Cee, A Coruña, desenvolve na bisbarra unha notable actividade como animador teatral. Co grupo Farándula Velutina, colectivo amador feito de xente moza e moi activo, presentou en 2019 un espectáculo asentado neste texto que comentamos, que acadou o segundo premio no certame Xuventude Crea en 2019 ou o recoñecemento á mellor creación artística nos Premios Buero de Teatro Joven en 2020. Exemplos a seguir para os que compren axudas e recursos, pois todos os teatros son necesarios. Especialmente o escolar e o afeccionado.
Origami
Con ese nome coñecese a papiroflexia, ou pregado de papiros, en Xapón, país a onde chega desde China, e no que vivirá un desenvolvemento notable, ata se converter en arte moi practicada, mesmo polas clases populares cando poden acceder ao papel, ao ser un ben moi custoso noutras épocas. Chega a España da man de Miguel de Unamuno, nun epílogo da novela Amor y pedagogía (1902). Trátase dunha actividade, a medio camiño entre o lecer e a arte, moi recomendada en diferentes países por psicólogos e pedagogos en función dos múltiples beneficios que pode traer aos seus practicantes, especialmente nos eidos cognitivo, psicomotor ou emocional.
Entre os origami máis famosos no Xapón está o que se coñece como grúa (“tsuru”), que representa o tal paxaro, símbolo da inmortalidade na filosofía taoísta e da fortuna no xintoísmo, pois dise que viven máis de mil anos. Existe unha vella lenda naquel país segundo a cal quen faga mil “tsurus” poderá pedir un desexo aos deuses, e tal tentou facer unha rapariga de Hiroshima, Sadako Sasaki, para curar das graves doenzas provocadas pola onda expansiva da deflagración nuclear de 1945. Por iso o “tsuru” se converteu nun símbolo da paz, tamén dese benestar interior que tanto reconforta, o mesmo que encontran os personaxes da peza de Castro Paredes cando practican esa arte milenaria. Cousa de poñerse.
