O pasado luns, 14, a noticia chegaba a todos os medios. Este extraño, ruín e moi inmesiricorde ano que estamos a rematar viña cobrarse unha nova vítima. O seu nome David John Moore Cornwell, se ben que para os seus millóns de seguidores en todo o planeta respondese sempre como John Le Carré. Hai cousa dun ano, e nunha entrevista realizada en Mallorca, e coincidindo coa publicación dunha nova novela da súa autoría -ao cabo, a derradeira-, Un home decente, declaraba padecer cancro. “Pero, mira, son moi vello e tiven unha vida marabillosa. Supoño que é o prezo que hai que pagar. E non teño ningún medo á extinción, só quero morrer comodamente. Non é iso o que todos desexamos?”.
“Pero, mira, son moi vello e tiven unha vida marabillosa. Supoño que é o prezo que hai que pagar. E non teño ningún medo á extinción, só quero morrer comodamente. Non é iso o que todos desexamos?”
Malia a doenza, o “pai” de George Smiley continuaba combativo: en desputa aberta, daquela, cos destinos políticos do seu propio país -e, en especial, cos xeitos do actual Primeiro Ministro, Boris Johnson- pero asemade coa perda dunha búsola, dun compás de rectitude que afecta a toda Europa, territorio que Le Carré viña definir como o seu “corazón”, o lugar onde “sempre quero volver”. Porque, en efecto, a literatura do autor de O espía que saíu do frío pode/debe ser lida, precisamente, desde esa mesma clave: a denuncia, en tintes expresionistas, dun entorno no que a inmoralidade, e de forma singular a inmoralidade política, ameaza con bloquear, corroer, estragar e luír todo aquilo polo cal, porén, mantemos o decoro como seres humanos. Dito en palabras do novelista e guionista escocés William Boyd -quen o sitúa como o “Dickens da Guerra Fría”-, toda a produción de Le Carré, o devezo ansioso que move os seus heroes, pode resumirse en como permanecer honestos nun mundo no cal prevalece a indecencia.
Por máis que alguén como Philip Roth cualificase a autobiográfica Un espía perfecto como “a mellor novela inglesa desde a Segunda Guerra Mundial”, non todo foron parabéns. Se repasamos, por exemplo e sen ir máis lonxe, as brevísimas liñas que José María Valverde lle dedicou no correspondente volume da súa Historia da Literatura Universal, comprobaremos que, na estima do celebrado crítico literario, John Le Carré apenas destaca como un “hábil imitador de Graham Greene”. Para Valverde, ademais, devén incongruente aplicar refinamentos estilísticos ao que, despois de todo e sempre segundo el, non pasa de conformar “unha mera intriga detectivesca”. En fin, máis recentemente, o reputado comentarista de libros de The New York Times, Dwight Gardner levaba a termo unha eloxiosa recensión de Unha verdade delicada. Así e todo, Gardner non ocultaba na súa crónica a necesidade de escursase, dalgún xeito, por semellante quefacer, vindo negar aínda a querencia por un textos que se adscriben a un xénero con raizames populares como vén ser aquel das novelas de espionaxe. E iso malia que recoñecese en Unha verdade... e demais ficcións asinadas polo noso protagonista “unha especie de Comédie humaine da Guerra Fría”.
Coñecida resulta a admiración, mesmo o abraio de André Gide -considerado a maior autoridade literaria da Francia do seu tempo- diante dos labores de Georges Simenon, creador do Comisario Maigret, a quen escribiu todos os meses, e deica o final da súa vida, preguntándolle arredor dos enigmas que rodeaban o proceso inventivo do novelista belga. E é que Gide sentíase fascinado polos menceres fríos, os dedos semiconxelados, o picor nos ollos, os cheiros de antano... que poboan as páxinas de O caso Saint-Fiacre ou Maigret no Picratts. Evidentemente, a moita distancia das capacidades do Premio Nobel nacido en París, o autor destas liñas -e conmigo sei que tamén millares e millares de seareiros- recoñecemos así mesmo o noso encantamento diante dos espazos pechados, da reiteración das batallas perdidas, das angustias e resacas, dos afectos rotos, as mentiras e verdades, as bandeiras nunca arriadas de George Smiley, de “Barley “Scott Blair, de Harry Pendel, de Justin Quayle... E é que, no fondo, os libros de John Le Carré van arreo para alén da súa propia trama. Porque antes que dos pormenores, vicios e virtudes do MI6, eses títulos veñen falarnos -acaso, todos nós, improvisados espías grises da incertidume, do devir cotián- arredor da propia fraxilidade: outsiders silenciosos, a voarmos en círculos, na procura do digno.
