Territorio de artista

“A miña memoria é a razón da miña arte”

Adentrámonos no taller de Xosé Luís Otero

Pedro Fernández

En su “Territorio de Artista” ubicado en un local en Porriño comparten espacio desde las primeras obras del adolescente que iniciaba su camino expresivo en el mundo del arte, empleando en una ocasión leña de cerezo cortada por su abuelo y reutilizada por él para hacer una esculturas, hasta las últimas piezas pictóricas preparadas para su próxima exposición en Helsinki y algunas ya listas para ser trasladadas a la exposición colectiva “O Feitio do Tempo”, inaugurada el pasado viernes 24 de mayo en el Espaço Corpus Christi de Vilanova de Gaia. La relación de Xosé Luís Otero con su actual taller-estudio cuenta la historia de un artista multidisciplinar: “Unha historia que comezou hai uns dez anos pola necesidade de empregar outros materiais e outras formas para expresarme. Algo que vai xurdindo dentro de ti e que non controlas. A necesidade de maiores espazos para a creación, almacenamento de obras e materiais. É outro proceso artístico. Así que este é o meu novo estudo, antes tiña outros, non é o único lugar que teño neste momento. Teño unha gran nave onde fago estruturas para instalacións e grandes esculturas”, comenta.

– A este lugar vénse a traballar. Tamén a pensar e refuxiarse do mundanal ruído?

– A este lugar vénse a traballar, pensar e experimentar. Un gran laboratorio de novas ideas que deben pasar filtros técnicos e estéticos. Sempre atento a aceptar novos descubrimentos, aqueles que poidan aparecer por casualidade mentres intentabas descubrir algo completamente diferente. Sempre seguindo un discurso previo. A conceptualización no meu proceso creativo sempre chega antes da execución das obras. Isto non quere dicir que poidan aparecer destellos repentinos de conciencia que permitan desbloquear os procesos máis bifurcados na toma de decisións. Por iso hai que saber aceptalos. Investigando creas e creas investigando.

Podería pintar nun sitio que non fora este?

– Por suposto. O que es, o que sabes facer e o que fas sempre estivo contigo. Só tes que mirar dentro de ti e crer en ti. En todo caso, a Natureza, o silencio deste lugar danme tranquilidade e promoven o meu lado creativo. Pero as ideas non necesariamente xorden aquí. Pola contra, xorden en calquera lugar e en calquera momento. O estudo funciona máis como un laboratorio de probas e o almacén como un taller onde se executa todo o que se conceptualiza previamente.

Xosé Luis Otero lleva produciendo arte desde los años 90, pasando por diferentes etapas, desde la figurativa a otras que elude calificar, viviendo siempre el arte pero no dedicándose en exclusiva a él hasta hace quince años. Su desarrollo creativo dentro del campo del arte contemporáneo es el resultado de un proceso de investigación que experimenta con nuevos materiales y texturas, centrándose siempre en un concepto o idea principal. “Aínda que soe algo poético, este espazo son eu; é un anaco de min”, explica Xosé Luís Otero. “A maioría de obxectos que vedes e que parecen reciclados foron feitos con materiais con memoria, é dicir, con materias que nalgún momento foron algunha cousa i eu reinterpreto”, dice mientras nos va mostrando lo que nos explica en algunas de sus obras: un paisaje hecho para el Museo de Arte Contemporáneo de Castilla y León con trozos de madera de las contraventanas de su casa familiar en la aldea ourensana de Nocelo da Pena, una pieza realizada con lonas de camión de su padre  y con mantas de vino de su abuela complementaria a la obra ganadora del certamen dedicado a David Bowie, organizado por el museo de arte moderno Liljevachs de Estocolmo, y hatillos de viñas de su suegro con los que construyó una de las instalaciones que dialogó con un Cristo sin corona en su exposición en la Iglesia de la Universidad de Santiago.

Toda la obra de Xosé Luís Otero parte de un referente orgánico que evidentemente tiene que ver con una profunda relación con la naturaleza. “Considérome paisaxista”, indica. El paisaje, natural, profundamente urbano o incluso utópico es un concepto permanentemente presente en la obra de Otero, solo interesado por un fragmento de ese paisaje, como si captara una cierta fracción en un espacio de tiempo.

– En que momento chegou á conclusión de que a pintura ía ser o seu mundo?

– Non a pintura, senón a arte que se manifesta de innumerables formas. A arte é unha manifestación do espírito que se produce dun xeito particular e é unha expresión sensible da idea. Dende pequeno ves e sentes dun xeito máis sensible e dalgunha maneira buscas expresar a realidade humana física e espiritual captando o exterior e interiorizándoo, para despois devolvelo ao exterior dende a liberdade creativa do artista que levas dentro.

– Que é o que busca coa súa arte?

– Exprésarme. Así, o meu traballo é unha reconstrución constante. Os materiais de creación non só están impregnados de pintura, resina, cola, senón das miñas vivencias e recordos, medos e desexos. Fundo pintura e escultura, escultura e instalación, impregnándoas da miña memoria, constituíndo a razón da miña arte. Por iso os converto en figuras orgánicas que poboan o espazo, estruturas antropomórficas que iluminan o meu interior.

O Territorio de Artista de Xosé Luís Otero

Una de las obras de Xosé Luís Otero. / Ricardo Grobas

– Que emocións intenta transmitir?

– Neste estudo parece que hai un batiburrillo de cousas, pero se tivera que colocalo todo nunha sala de exposicións, tería coherencia e, ademáis de ter un aspecto estético belo, transmitiría emocións. O que me interesa máis que nada é o concepto da memoria, do tempo, cuestións existencialistas.

Nos explica el artista que en su obra hay tres capas que se corresponden con otros tantos mensajes: la primera, de carácter visual y estético, que tiene que ver con que al público le gusta lo que ve cuando contempla una de sus obras. El segundo nivel viene dado por ese “material con memoria” que emplea para sus creaciones. Y por último, el trasfondo más íntimo, que el público no siempre percibe, se corresponde con lo que la obra significa para el propio artista: las contraventanas rotas de la habitación de su casa en la aldea están relacionados y los miedos nocturnos durante su infancia, unos coloristas pinchos de palmera son un homenaje a su suegro y un árbol que se secó tras su muerte y unas historias clínicas de personas fallecidas el mismo año que su prima, convertidas en una especie de algas que de niño recogía con ella, son un tributo a ella.

O Territorio de Artista de Xosé Luís Otero

Otero, rodeado de algunas de sus obras en su estudio. / Ricardo Grobas

– Como camiñou cara a súa propia identidade como artista?

– Tentando alcanzar unha comprensión profunda do compoñente artístico. Esta é unha alta concentración de moitos elementos que se producen na arte e conducen á creación. Dende a subxectividade creativa. De dentro para fóra. Sempre dende o risco que supón camiñar polo bordo do penedo. Mostrando algo exclusivamente teu. Dende o teu interior.

Mientras hablamos del éxito de su obra en los países escandinavos, recuerda algo y sube por una escalera de mano de madera a una habitación a lo alto de su taller. Descubrimos entonces su especie de cabaña del árbol, donde tiene una cama para descansar en las largas temporadas creativas. Desaparece momentáneamente de nuestra vista y no trae dos fotografías antiguas que le ha dado la familia del cineasta Ingmar Bergman, con cuya hija tiene amistad y un proyecto artístico pendiente. Una de las imágenes nos muestra al pintor francés Henrie Matisse acompañado de su enfermera y la otra al director y guionista sueco durante un rodaje.

Xosé Luís Otero

Xosé Luís Otero (Nocelo da Pena, Ourense, 1966) produce arte desde principios de los 90 y vive de él desde hace quince años. Experimenta con texturas y materiales con memoria. Afincado en Vigo, cuenta con obra en relevantes colecciones públicas y privadas.

ALGUNAS EXPOSICIONES

"Atlas de soidade",  Museo MARCO de Vigo (2019).

“A colmena deshabitada”, Museo Liljevalchs de Estocolmo (2019).

 “O novo bestiario”, Culturgal (2020).

"O silencio de Deus", Iglesia de la USC (2022)

"Distopía", CAC Graça Morais de Bragança (2023)

"A viagem", C. C. C. de Castelo Branco (2023-2024) 

Suscríbete para seguir leyendo