A poética surrealista da colaxe

Esta exposición supón un encontro da obra de Lo Super e de Aurora Duque de La Torre con Amparo Segarra, a través dunha aposta expositiva baseada na técnica da colaxe. Ambas as dúas artistas comparten unha especial admiración por Amparo Segarra, compañeira de Granell, coa que coinciden nas formulacións do seu concepto plástico e vital. As pezas que conforman A Tesoira Eléctrica abranguen diversas temáticas como a visibilización das mulleres, a sexualidade, a identidade, os estereotipos ou os roles de xénero, así como a loita contra a discriminación do colectivo LGTBI+, estando sempre vinculadas á crítica política e social. Ao mesmo tempo, os fíos condutores da mostra parten dunha base surrealista transmisora dunha gran carga poética.

Aurora Duque de la Torre

A artista e filóloga madrileña Aurora Duque de la Torre configura un discurso creativo, activista e interdisciplinar. Leal aos seus principios á hora de crear as súas obras, gran parte das súas colaxes viran ao redor da ruptura de estereotipos asociados ás mulleres e á visibilización de disidencias sexuais, corporais, e sociais. Aurora crea outras realidades nas que as mulleres son as protagonistas e amósanse empoderadas, creando un imaxinario desafiante onde se posicionan, dominan, loitan polos seus dereitos ou se rebelan contra a uniformidade dos estereotipos de beleza. Nas súas obras xoga co preciosismo das imaxes e o que quere contar porque as súas colaxes son narrativas, encerran historias, que ás veces son amosadas descaradamente e outras se presentan sutilmente para seren descubertas polo espectador ao que convida a tomar un papel activo para que se cuestione o que ve, como o ve, e que se vexa obrigado a tomar posición. Así mesmo, atopamos na súa obra temas máis intimistas relacionados coa enfermidade, o esquecemento, a vellez, o loito e a memoria. A artista traballa de maneira manual, con tesoiras e bisturí, investigando sobre como dar un novo significado ás imaxes atopadas en revistas, fotografías e postais antigas, pero tamén deixándose sorprender polo azar. A estes materias súmanselle fíos e obxectos atopados, en ocasións pinturas, tintas ou pans de ouro. Traballa tamén con bonecas de porcelana ás que converte en guerreiras feministas ou trasnos queer.

Expuxo en numerosas galerías e espazos artísticos de España e Europa. Algúns dos seus proxectos máis destacados pódense ver na Bienal de Mulleres, na feira de arte Hybrid, no programa Red Itiner da Comunidade de Madrid e no proxecto Freeweeproject. Creou as colaxes que ilustran o fanzine Dones Dada do museo Es Baluard e actualmente está na colección F da galería La Gran de Madrid. A súa obra está na colección de DADA-Zentrum (Alemaña), no Scandinavian Colaxe Museum (Noruega), e na Deputación de Badaxoz. É premio Fetico Aequalitas como artista feminista en recoñecemento á súa traxectoria pola igualdade.

 Aurora Duque de la Torre presenta nesta exposición un gran número de colaxes, caixas con dioramas, bonecas e obxectos intervidos xunto a fanzines ou publicacións como o libro “Versos contra o xenocidio” da editorial Petalurgia onde unha colaxe súa é a imaxe da portada. 

O seu proxecto Reveladas consta de 28 colaxes que reivindican a memoria silenzada das mulleres que se rebelan colectivamente co berro: “Cada unha é única e xuntas somos poderosas”. Son pequenas colaxes realizadas sobre papeis fotográficos antigos non revelados de Agfa Negtor.

Di a artista que a gama de grises e as veladuras deste papel lle resultaron fascinantes. As súas colaxes aparecen no papel coma se fosen as imaxes que nunca foron reveladas.

Nunha das salas da exposición os visitantes atoparán unha gran parede con 19 colaxes onde a través do surrealismo e da poesía visual crea o seu imaxinario narrativo. Aurora convida a ler os títulos que son unha parte importante da súa obra e que dan un matiz irónico, sorprendente ou reivindicativo ás súas pezas. A maioría destas colaxes realizaronse para a convocatoria internacional Februllaje 2024 organizada polo Edinburgh Colaxe Collective e Scandinavian Colaxe Museum.

Outro dos seus proxectos é Guerrilleiras, bonecas de porcelana ataviadas con paus e consignas contra a violencia machista. Traballar con bonecas de porcelana non é casualidade, a intención era afastar esa imaxe da muller fráxil e delicada que pode romper, facendo unha guerriña de bonecas/mulleres imparable contra maltratadores e violadores. 

En Camino equivocado e La paradoja de la libertad unhas nadadoras saltan ao baleiro. Estas dúas obras convidan a reflexionar sobre a idea do impacto que teñen as decisións persoais nas estruturas sociais e políticas, e lembran o argumento feminista: “O persoal é político”. 

Lo Super

Lo Super defínese “obreira da arte”. Esta artista plástica, castelá-manchega, afincada en Madrid, experimenta con diferentes disciplinas como a arte sonora, a fotomontaxe, e a colaxe. Super combina métodos compositivos analóxicos con técnicas dixitais, creando así un imaxinario repleto de efectos visuais. A artista atopa valor estético en obxectos cotiáns como corchetes, carteis das rúas, pezas de lego, compoñentes electrónicos e un longo etcétera, que para ela son tesouros de “lixo” que transforma en obras icónicas de arte altamente críticas e chocantes.

Super igualmente amosa un especial interese en visibilizar a memoria histórica das mulleres nos diferentes ámbitos da sociedade, así coma os valores dos colectivos máis vulnerados, atacados e discriminados pola súa condición de xénero, como son as persoas transxénero e queer.

Premiada polo Museo Nacional de Gdansk de Polonia, conta cunha ampla carreira artística expoñendo en espazos que son referentes para a arte como o Centre de Cultura Contemporània de Barcelona –CCCB-, o Matadero de Madrid, o MAC Florencio de la Fuente, a Laboral de Xixón, o Condeduque, o Antigo Cárcere de Palencia LECRÁC ou o programa Red Itiner da Comunidade de Madrid, entre outros. Ademais, Super participou en festivais de arte como Future Identities dentro da programación alternativa á Bienal de Venecia, ou Kaos Festival en Eslovenia, sendo este un dos festivais de colaxes máis importantes de Europa. Todo isto combínao impartindo talleres de arte sonora e colaxe en diferentes espazos como La Casa Encendida de Madrid, La Térmica de Málaga ou La Fábrica da Luz de Ponferrada. Por último, cabe destacar que este ano Super foi seleccionada para os Premios y Muestra Mujeres en el arte ‘Amalia Avia’ do Instituto das Mulleres de Castela-A Mancha.

Lo Super emprega a colaxe como campo de batalla, experimentando con el en todas as súas vertentes. Na mostra A tesoira eléctrica amosa a serie Divinos iconos, creada coa técnica da fotomontaxe. Esta serie baséase fundamentalmente na simbiose de fotos de artistas icónicos como Burt Lancaster e Corinne Calvet, Dirk Bogarde, Divine ou James Cagney, xunto con arquitecturas urbanas e carteis das rúas rachados. Un dos pseudónimos do Super é BarrioBajera: “Arrincar, rachar os anacos de papel das rúas, resignificalos e outorgarlles unha nova mirada e vida é toda unha aventura para a artista”. Na serie analóxica Corte y confesión, Lo Super denuncia narrativas sexistas, a cousificación da muller e os roles de xénero máis normativos e tradicionais. Estas publicacións reforzan normas patriarcais ao perpetuaren estándares de beleza.

A serie componse de varias colaxes realizadas con revistas El hogar y la moda datadas entre 1942 e 1945. Unha das pezas é un póster sacado destas publicacións nas que podemos ver e ler unha enquisa titulada “¿Sabe usted flirtear?”. Acompañando esta serie está o tríptico creado ad hoc, composto de tres pezas que levan por título Señoritas, Para hacerse amar, Sagrada inocencia e unha fotografía intervida dedicada a Rosalía de Castro que nos lembra o seu legado literario e a súa contribución á identidade galega. Con esta composición, Lo Super convídanos a reflexionar sobre a tradición, a feminidade e a memoria, mentres contemplamos como a moda e a sociedade evolucionaron ao longo do tempo. Coa técnica da ensamblaxe, podemos ver a serie Garbage, creada con compoñentes electrónicos, recortes de revistas ou mesmo un afialapis de Naranjito do Mundial 82. Unha das pezas é a imaxe de Sara Montiel, icona do cinema español, que representa a nostalxia e o glamour do pasado, levando como máscara un mando da PlayStation que simboliza a modernidade e o progreso da era dixital, e con iso, o lixo electrónico. E por último, Yo soy nosotras, na que emprega pezas de Lego para a creación da colaxe.

Por outra banda, as dúas artistas forman a colectivo Fantasía Colaxe, unha proposta reivindicativa con ideais transfeministas e anticapitalistas. Neste senso, nace a peza A Revolución dos Corpos, un proxecto de videoarte que mantén o espírito das técnicas urbanas do Street Colaxe e que formou parte do Festival LOOP de Barcelona e o Alliances of Care and Desire de Nova York. As artistas tamén organizan diferentes actividades e propostas como talleres impartidos no Instituto das Mulleres dentro da axenda cultural de La Casa Abierta. Outro proxecto destacable foi o vídeo homenaxe que realizaron para o proxecto paralelo, comisariado por Semíramis González, ao redor da mostra realizada na Fundación Mapfre Leonora Carrington, Revelación.

A tesoira eléctrica

Lugar: Fundación Eugenio Granell de Santiago (Praza do Toural, 8)

Data: Ata 9 de xuño

Suscríbete para seguir leyendo