La última historia del filólogo y escritor Fernando Aramburu (San Sebastián, 1959) sobre el peaje emocional y vital del conflicto vasco en los personajes Bittori y su 'amiga' Miren, sus hijos y maridos, sumó ayer un nuevo galardón. El Ministerio de Cultura le concedía a Patria el Premio Nacional de Literatura, modalidad de narrativa.

El jurado alababa "la profundidad psicológica de los personajes, la tensión narrativa y la integración de los puntos de vista" además "de la voluntad de escribir una novela global sobre unos años convulsos en el País vasco", las décadas de acción de la banda terrorista ETA.

La concesión del premio ha sido recibida de diferentes formas por escritores gallegos. El sector más crítico no entiende que se le otorgue el galardón a una historia que, a su juicio, incluye muchos "sesgos" en la narración sobre la lucha armada en Euskadi. Otros autores se muestran "encantados" alabando su ritmo y narrativa además de la "reflexión" que ofrece sobre el conflicto.

Suso de Toro

Suso de Toro, por ejemplo, se alineaba ayer en el bando de los críticos. En declaraciones a FARO, explicaba que "só lin un par de páxinas e non me interesou; e non a penso ler. Creo que é un premio a un libro polo seu contido político, que responde á política e ideoloxía dominante no Estado". Otros autores consultados han renunciado a leer el libro para apartarse de su ideología, mientras que otros prefieren no opinar.

Manuel Forcadela

El parecer de Manuel Forcadela, que sí lo leyó, coincide con De Toro: "Creo que é unha novela que trata de plasmar o sesgo oficial do conflito vasco. Diríamos que é un libro ortodoxo que conecta co que hai que pensar dende unha perspectiva constitucionalista pero non ten en conta a lexitimidade propia do País Vasco, da xente que vive alí antifascista que leva toda a vida loitando contra o inimigo terrible do franquismo".

Forcadela añade que "a novela é un pouco tramposa porque se desenvolve nun esquema de buenismo, que ten moito que ver coa bondade e a moral. (...) Non obstante, non hai inocencia. Transmite que hai uns bos e malos; e que os bos son ricos, o Estado. A novela é un axuste de contas contra o terrorismo que nunca debeu ser pero esquece que ese terrorismo foi, nalgún momento, resposta a unha violencia insoportable do Estado". Forcadela incluso cree que está siendo "instrumentalizada. É unha novela que triunfa nos tempos do PP".

Ledicia Costas

Menos categórica se mostró la escritora viguesa Ledicia Costas, quien reconoció una escala de grises en el libro premiado. "Cando lin Patria, pensei que era moi posible que acabara sendo Premio Nacional. Non estaba cantado porque levar un premio así é difícil, pero tiña bastante números", señaló.

A juicio de Costas se trata de una "novela memorable". No obstante, dio la razón a los críticos que le sacaron los colores por sus "personajes estereotipados". "Molestoume que haxa uns personaxes ós que se lle presuma certa ignorancia" , indicó para añadir que otra parte negativa del libro es que ofrece "a perspectiva máis dun lado, dos que se presupón que foron víctimas cando o terrorismo ten vítimas dun lado a outro,; algunas cousas levantáronme ampollas, pero maila todo é unha boa novela", incluso "memorable". Esto último lo defiende apuntando que está lleno de matices resaltando la construcción de algunos personajes, como el de Bittori, la mujer de un empresario transportista a la que le matan el marido por no pagar el impuesto revolucionario. "É memorable cando narra como Bittori vai visitar o marido á tumba; a relación entre a viúva e o morto é conmovedora".

Susana Fortes

Para Susana Fortes, es un "merecedísimo Premio Nacional; es una novela que no solo habla de los años de plomo, sino de los mundos cerrados, de los demonios familiares, del miedo, de la amistad, de la tradición, del dolor, de la soledad... O sea, de los grandes temas de la literatura de todos los tiempos. Lo hace con valentía, profundida psicológica y eficacia narrativa". Preguntada acerca de los lectores reacios a leer el libro por su contenido, la escritora gallega señaló que "no es un problema de la novela, sino de la gente que tiene prejuicios ideológicos y no es capaz de meterse en un libro que cuenta una historia muy bien".

Manuel Gago

El escritor y periodista Manuel Gago reconoce que "vivimos nunha sociedade moi polarizada e a literatura ten que poñer sentido común". No obstante, reconoció que es "lícito que haxa xente que non o queira ler pola ideoloxía que ten do conflito". Para él, con Patria se ha dado un fenómeno que acontece en escasas ocasiones: "Esta é unha das poucas veces na que hai unha especial coincidencia entre a crítico e o éxito de público" (lleva medio millón de ejemplares vendidos con 22 ediciones). "É moi interesante que a literatura actual reflexione sobre a violencia no País Vasco. Teño 41 anos e cando estaba na carreira (década dos 90), non se podía falar destes temas. É unha boa novela escrita de forma sinxela", indicó.

Por su parte, Marta Rivera de la Cruz se mostró "encantada" de que Patria se hiciese con el Premio Nacional. "Es un libro maravilloso. Aramburu se merece todo lo bueno que le pase", señaló escuetamente sin poder extenderse al encontrarse en una sesión política.

Por último, Domingo Villar reconoció que no había leído el libro pero sí otros anteriores de Aramburu. De él, destacó su "pluma soberbia. Patria é un libro ó que estou desexando botarlle o dente".

Ledicia Costas - Escritora

"Esta é unha novela memorable chea de matices"

Susana Fortes - Escritora

"Habla de los grandes temas de la literatura de todos los tiempos"

Suso de Toro - Escritor

"É un premio a un libro polo seu contido político"

Manuel Forcadela - Escritor

"É unha novela que plasma o sesgo oficial do conflito vasco"