A pandemia foi un antes e un despois para todos os territorios do mundo. Pero hai zonas que foron duramente prexudicadas no aspecto social e económico. Entre elas atópase a raia do Miño, que viviu 174 días de fronteira pechada, o que supuxo un impacto incalculable para as persoas e as empresas de ambos os lados do río. Sobre eses efectos versou o Club Faro celebrado onte no Centro Goianés de Tomiño, patrocinado pola Deputación de Pontevedra e cuxo principal obxectivo foi precisamente explicar ese impacto e tamén reivindicar unha vez máis ás distintas administracións as compensacións económicas para paliar os danos causados polo peche transfronteiriza nos municipios afectados.

Para explicar os terribles efectos da pandemia na raia, o principal relator da charla foi Francisco Xavier Martínez Cobas, profesor da UVigo e autor do estudo de impacto económico do peche fronteirizo neste territorio encargado pola AECT Río Minho. “O impacto dese peche, durante 2020, agravou a situación do comercio e da hostalería dos dous lados do Miño. Porque cando nos desconfinaron había xente que podía saír a comprar pero non cruzar o río. E hai comercios e restaurantes que se nutren de clientes do outro lado do Miño. Agora ben, o dano causado está a ser moi superior neste 20121, xa que durante este ano había unha mobilidade interna en cada país que se limitou nesta zona”, explicou o profesor. Hai que lembrar que no territorio miñoto son moitas as persoas que viven en Galicia e que desenvolven a súa vida laboral en Portugal, e viceversa, e que foron as principais castigadas polo peche. “As persoas que viven nun país e traballan noutro ven como o custo de pechar os pasos fronteirizos recae sobre elas. Pagan en tempo e diñeiro ir de Tui a Valença e ter que facer cola, fronte a un poder público que non se molesta en habilitar todos os pasos dispoñibles para cruzar e axilizar o tránsito”, sinalou Martínez Cobas.

As decenas de millóns de euros que se perderon durante os meses de peche, segundo explicou o profesor, focalizouse sobre todo na hostalería e o comercio, pero o chamado “efecto fronteira” tamén afectou a ámbitos como a industria manufactureira e obviamente o transporte. Precisamente, o profesor da Universidade de Vigo incidiu en que a maioría de persoas afectadas polo peche, concretamente o 62%, son mulleres, especialmente da Guarda, O Rosal e Tomiño, que traballan en empresas portuguesas.

Para ilustrar o devastador efecto que tivo o peche transfronteirizo nos traballadores, no acto de onte estivo Cecilia Puga, que se movía diariamente entre os municipios de Arbo e Melgaço para traballar e en lugar de facer o escasos seis minutos entre a súa casa e a súa empresa viuse obrigada a circular 180 quilómetros diarios ao ter que ir ata Tui.

Alcaldes de distintos cores políticos fan frente común

Desde que se decretou o peche transfronteirizo durante o confinamento do ano pasado e especialmente durante os meses que o Goberno luso tomou a mesma medida leste mesmo 2021, os alcaldes dos municipios afectados, independentemente da cor política, formaron unha fronte común para denunciar os prexuízos que esta circunstancia estaba a ter para os traballadores e os veciños e, finalmente, para reclamar que se lles recompensase debidamente polas perdas causadas. Esta alianza precisamente púidose apreciar onte no Club Faro celebrado en Tomiño, ao que asistiron os rexedores e rexedoras das Neves, Arbo, Tomiño, O Rosal e Tui, apoiados tamén por representantes municipais de concellos do lado portugués. A obrigación de pasar pola ponte internacional de Tui provocou que só durante os catro meses nos que este paso concentrou o tráfico entre un e outro lado do Miño, os condutores pasasen un global de 180.000 minutos nesa estrada e houbo días que a A55 en dirección a Portugal estivo completamente colapsada precisamente por esta circunstancia. “Esta decisión foi unha auténtica inxustiza. O que se tería que facer é deixar abertos todos os pasos fronteirizos e poñer controis en cada un deles, en lugar de pechar todos menos un”, defendeu Uxío Benítez, deputado de cooperación transfronteiriza e vicedirector da AECT Río Minho e que se encargou de conducir o acto de onte. Esta entidade precisamente contratou a elaboración dun documental con testemuños de representantes políticos e traballadores que quitaron o alento. Nais que se tiveron que separar dos seus fillos polas dificultades de cruzar entre un lado e outro ou persoas, entre as que se atopaba Cecilia Puga, que explicaban a odisea de poder cruzar a fronteira durante eses fatídicos meses. Hai que lembrar tamén que houbo moitos pais que durante este tempo tiveron problemas para levar aos seus fillos, escolarizados no país veciño, precisamente pola incapacidade de conciliación laboral ao ter que pasarse varias horas cada día na estrada para chegar ao seu posto de traballo.