Velaí estás, vello muíño dos meus soños. Castelo silente e humildoso, mais ben plantado, nas terras fondas das augas cachoeiras da miña Galicia húmida e feraz.
Feito todo ti de pedra virxe, subida a muque ó axeitado lugar co teimudo esforzo de antergos e ignotos construtores doutros tempos.
De terra e auga, macizo brazo, bravo ollar e anchas costas eran eles, mais na tona das augas cantareiras e podentes alá se foron un día río abaixo, coma lene folla de abeneiro, os seus nomes e proxenies para nunca máis constaren en doutos pergamiños.
Quedo e firme, mantés ben afincada a túa dolménica figura mesmo á beira das augas de mil fontes que bañan os teus pés.
Días e noites pasaron riba de ti e na túa face patrucial só sabias engurras che deixaron de avó bo e de moito mundo. Si, avó pastor de tempos, de vidas e tamén de mortes.
Teñas nome ou non o teñas, o do Medio, o das Paradas ou aqueloutro que che praza, o certo é que es ti de todos, comunal ben para os que beleza buscan, libre e xenerosa.
Pois ti es do merlo que sobre as rexas lousas do teu teito un intre só parou para gozar da fondura e beldade fuxidías das mil cousas que dende alí el ben sabe detectar.
Es, tamén, guieiro firme para a amarela e sutil lavandeiriña que, randeándose no ar, pasou áxil agora mesmo á túa beira río arriba, chiscándoche un olliño con cómplice presteza.
E que me dis da humilde fontenla que, fronte a ti na outra beira, dende a rocha e á sombra da labaza ben prendida, o primor deita dunha auga que sanea e convida a apreciarmos ben a vida?
Ollarías tamén hai só un pouco o azul disparo do ben feito picapeixe que nun intre se afundiu naquela poza para axiña nos mostrar no peteiro o seu trofeo...
Mais, porén, aquel rítmico canto de muiñeira, coral e dondo, da túa roda de moer hai tempo xa que transformado o levaron, do seu peteiro prendido, merlos, xiríns e pombos áxiles por montes e valgadas. Dende aquela calouela –boa mágoa!– para sempre. Muda e irta lembranza daquela antes roda viva e fariñeira, xaces ti agora nos adentros dese avó muíño-dolmen, onde antes só eras raíña leda e buliciosa.
Si, cansou a túa lingua sonora, vello muíño, de nos falar, de cantar para nós e facer festa, día e noite, sen que soubésemos frear, como é debido, o ignoto fado.
Quero, por iso, cantarche agora, leda roda nun tempo de traballos e escasezas, lembrando aquel teu manso e paciente moer e remoer dos millos de ouro que un día che levara para miña nai logo cocer o pan e os nenos podermos degustar o milagre da broa e bola quentes.
Foras ti nun tempo, si, fariñento fogar de acollida de amores entregados ou xenreiras apagadas. En palabras nobres bulían sempre no teu seo a vida, as angurias, os medos e as esperanzas.
Abeiraron tamén ó teu lado seguramente, en fatais intres, vidas novas fuxitivas naqueles nefandos tempos que ti ben sabes da caza ó home, sen ti lles poderes ofrecer refuxio firme, porque ben sabes que os pobres (e ti es casoupa pobre, aínda que de rocha) non son ninguén.
Sabes, muíño amigo? Di o sabio que hai un tempo para falar e para cantar e mais outro para calar. Mais dígoche eu tamén unha cousa agora. Ti, muíño avó, que tanto sabes de amores, de odios e de alegrías fuxidías, ti estasnos agora mesmo a lembrar, co teu enxordecedor silencio, tempos e historias que endexamais nos cómpre esquecer.