Estou ben certo de que han de ser bastantes/moitos de entre Vdes. aqueles que visionasen e/ou lesen “O terceiro home”. Como é ben coñecido, a orixe do proceso tivo lugar cando o director e produtor Alexander Korda lle pediu a Graham Greene un guión parar o tamén director de cinema Carol Reed. Máis exactamente, unha historia que se fose desenvolver na sombría Viena dos anos inmediatos á fin da Segunda Guerra Mundial. Tras levar a cabo o encargo -e, xa que logo, que Reed filmase a película, 1949-, o grande escritor inglés decidiu converter o texto do guión nunha novela (1950) que está entre o mellor do seu legado.
Pois ben e de xeito breve: o argumento do film (e do texto novelesco, ao cabo) xira arredor das actividades delictivas de Harry Lime -interpretado na gran pantalla por Orson Welles, e centradas no roubo de penicilina nos hospitais militares e no tráfico ilegal do medicamento no mercado negro- asemade que na procura deste por parte do seu amigo, o escritor norteamericano de novelas do Oeste, Holly Martins -no cinema, Joseph Cotten- quen acabará disparando, e matando, a Lime, mentres este tenta fuxir a través dos sumidoiros, tras comprobar o dano que a penicilina diluída coa que comercia foi causar nos cerebros dos nenos, afectados irremediablemente pola meninxite.
Este cronista forma parte dunha xeración cuxa infancia, adolescencia e primeira mocidade transcorreu nos anos do denominado “desarrollismo español”; isto é, esa mesma que foi contemplar o asasinato de John F. Kennedy -e esoutros do seu irmán Bobby e Martin Luther King-, a “Guerra dos Seis Días”, a do Vietnam, a chegada do ser humano á Lúa, a eclosión do turismo, as minisaias e aínda o espellamento dos mundos hippie e yé-yé. Pero así mesmo unha xeración que medrou escoitando o relato dos seus maiores: as ilusións da Segunda República, a desfeita da Guerra Civil, os estoupidos de Hiroshima e Nagasaki... e, desde logo, a moi longa Postguerra: un tempo no que a represión, o contrabando, a corrupción, a fame..., a xeira do “estraperlo” daban cumprida noticia dun pasado escuro do que, a toda costa, grandes e pequenos buscaban/buscabamos fuxir definitivamente. Unha etapa, en fin, marcada tamén pola chegada da penicilina -tal semella que arribou oficialmente onde nós en marzo de 1944, procedente do Río de Xaneiro- e, como na Viena do film e da novela, polo tráfico ilegal da mesma.
Unha xeración, daquela, alimentada polos noxos perante dun pasado mesquiño e, ao tempo, polas esperanzas nun futuro escintilante -por veces pintado de colorinchos pop- onde todos os mellores soños poderían acadar cumprimento. Tal e como significan os versos de “Aquarius”, “When the moon is in the Seventh House (...) Then peace will guide the planets/and love will steer the stars./This is the dawning ot the age of Aquarius”. Ou o que vén ser o mesmo e de acordo cos versos do célebre tema de “Hair”: a paz, a felicidade, o amor... pareceron atinxibles (polo menos neste país de países, tribo de tribos e arquipiélagos, prazas de soberanía e Perejil adxuntos) cara a fins dos 70 e sobre todo durante a “prodixiosa” década dos 80: a inefable “movida”, o postmodernismo guay, o pensamento débil, Felipe González no poder e “al loro y a colocarse” de por medio. Certamente, aquilo foi “el rock de una noche de verano”.
“A historia repítese dúas veces:a primeira como unha gran traxedia e a segunda como unha miserable farsa”, velaí como dan comezo as liñas de “O 18 de brumario de Luís Bonaparte”, de Karl Marx. Por máis que, felizmente, tal semella que as cousas van collendo rumbo -aquilo da “velocidade de cruceiro”, Frau Von der Leyen sempre (aparentando) atenta-, o certo é que é difícil afastar de nós, á vista e mais ao oído do que veu acontecer nestes pasados días, a sensación de asistirmos non sei se a unha farsa pero si a anacos dunha pantomima, impostura, argallada... por parte tanto daqueles que nos han de fornecer o moi ansiado antídoto para os males presentes como, asemade, daqueloutros encargados de que tal propósito se materialice canto antes. E é que, en efecto, considerando os tiras e afrouxas, esa sorte de “a vaquiña polo que vale” entre as farmacéuticas e mais os poderes da Unión Europea, a fantasma de Harry Lime veu percorrer non só as cloacas de Viena, senón aínda as rúas de Berlín, París, Roma... ou estoutras de Vigo.
E vale: xa sabemos que as fantasmas non existen, pero... De veras que non existen?
