Somos sabedores de que, no cemiterio mínimo da Illa do Faro, Cíes, foi enterrado un home bon e xeneroso, de nome Germán. Séxalle a terra leve, e ogallá alguén cobra a súa derradeira morada con adornos de cunchas, coma nas vellas covas mariñeiras das Rías. Vénme ao corazón, un poema de Hugh MacDiarmid: "Island Funeral".

Foi, este texto conmovente, posto en galego por Manuel Outeiriño e en francés polo bretón Paol Keineg. O acontecemento do enterro de Germán merecía un cadro mariño de Urbano Lugrís. Hai anos, fomos Moncha e máis eu visitar o máis fermoso dos cemiterios mariños do mundo, que o das Cíes. Non lonxe, sobre a praia que coido que chaman de Santa María, ondeaba bandeira pirata sobre unha casa de cachote.

Alí fora a taberna que o vello Chuco abría aos excursionistas nos veráns da miña mocedade. Chuco era un natural das Cíes enigmático. As lendas e rumores que en Cíes se entrelazan, para continuar confundíndose nas tabernas de Cangas, dicían que Chuco era un supervivinte. Fora vigairo ou alcalde de barrio das Cíes durante a República.

A brétema da memoria combate a desmemoria na taberna de Turata, sempre en Cangas. Fálase de que, a Chuco, os fascistas lle asasinaran un fillo en 1936. Pepe da Illa, patrón de pesca, se cadra da familia de Chuco, pasa cara o fondo do local cun sorriso cristalizado. Bernardino Graña cala e olla para o curruncho onde se enguruña aquel gato, que levanta a cabeza e nos clava unha ollada de ouro.

Levántase un barullo que, non moito máis tarde, Bernardino convertirá en xoia poética, de seu título: "O rato da tasca mariñeira". Agora a néboa das estorias de Cíes adénsaseme neste folio. O Coxo da Illa do Sul, inmortalizado por Castroviejo. Xulio César a tras dos Herminios da Serra da Estrela que viñeron onda nosa seguramente voando en maus de fogo.

Reais, e moi reais, os Sotelo das Cíes coa vela izada na gamela e proa ao colexio electoral de Coia para votar nas eleccións do Frente Popular. Unha moza namorada que vai ás Cíes e que, coma Alfonsina Storni, entra no mar polos baixíos e desaparece. As leiras de millo da Cantareira e o forestal, nativo de Domaio pero casado na Illa, que nos recruta para apagar un lume nos piñeiros cativos.

Deséxolle paz e acougo á familia e aos amigos de Germán Ramón Luaces. El agora pervivirá na crónica escrita no neboeiro. Soaron as gaitas no seu enterro da Illa. A illa escocesa do poema de MacDiormid chámase Barra; si.