A ilusión de Venus esvaece. Todo comezou coa detección dun gas - fosfina- asociado á vida microbiana terrestre na atmosfera dese planeta. Porén, non houbo moito espazo para a especulación; tal semella que todo se reduce a un simple erro de cálculo. Emerxe así a nosa dificultade para despegarnos da inquietude que provoca a ignorancia e novamente a ciencia lexitima no seu límite pensar en Deus. É imposibel non observar a distancia do universo entre o máis acó co mais aló do terrestre como unha analoxía do espazo entre a vida e a morte. Atrapados na imposibilidade da propia vida para iluminar a morte, ábrese a posibilidade de entregarnos ao conflito das interrogantes, consolarnos coa forza da fe ou volver con Dióxenes e abrazarmos o cinismo. Pero desentendernos dos condicionamentos, no suposto de que fose posibel desfacerse deles, para vivir nunha barrica, é só para iniciados. A busca de sentidos emprázanos nalgún punto desa latencia entre a especulación racional, a inxenuidade ou á construción dunha ética para á vida. Que cambiaría descubrir vida noutro punto do universo? Afianzaría a nosa crenza de que somos uns privilexiados ou afondaría a problemática da existencia?
Pensámonos especiais nunha posición de privilexio sobre o resto da vida e pode que este cerebro problemático que nos define non sexa un privilexio senón un produto azaroso do universo. Tal vez un castigo, como diría Cioran polo “inconveniente de ter nado”, ou pode que esta angustiante sede inquisidora sexa o principio de todo, a forza creadora da vida e da morte. Porque o conflito cos sensos defínenos dunha forma que parece irrenunciabel. Xa exploramos a liberalización da inquietude existencial instalando verdades que se promoven como absolutas. Non imos negarlles certa utilidade, especialmente como refuxio da radicalidade da mocidade ou para calmar a ansiedade dos máis medrosos, unha especialización consoladora dos sensos, como esas verdades que verten os pais autoritarios- “é así porque o digo eu”- porque, como mínimo, acaban coas preguntas e as veces agradécese esta tranquilidade da resposta pechada. O malo ou o bo, segundo se mire, é que parece que é máis a pregunta que a resposta aquilo que nos constitúe.
Hoxe as opcións non rematan na confrontación entre crentes, ateos e agnósticos. As novas relixiosidades abren paso á convivencia non xa dunha resposta senón de interregantes múltiplas. Pode que Deus sexa precisamente a perpetua extensión dese límite, alén do perímetro permitido, sempre despregando maiores escuridades. Pode que isto sexa o sentido da vida e que continúe na morte nun cambio de escenario. Pero saírmos do humano para pensar a Deus non só é é imposibel, é ridículo. Pensar a Deus é pensar o humano, e pensar a morte sempre é pensar a vida, mais tañ constatación do inútil do exercicio non importa porque o universo que construímos sempre se fai sobre respostas que nunca son definitivas e tal vez iso sexa o verdadeiro senso de todo, xa que, aínda que conscientes do infrustuoso exercicio, algo nos impulsa a mantelo.
Fracasados o Deus monoteísta e mais a Ciencia dogmática, necesitamos novas imaxes duns e doutros: novas relixiosidades e novas ciencias para que se apoderen do discurso. Cada vez que a ciencia fracasa na ampliación dos límites da fronteira do coñecido, volvemos á fe; porén, a volta sempre é diferente. Hoxe estamos lonxe dos discursos institucionais da relixión como respostas únicas e dominantes. Hoxe a nova relixiosidade está no impulso perpetuo de cuestionarnos sobre sentidos para fuxir dun modelo ríxido e dogmático que xa non explica nin tranquiliza.
Estamos nun período de crise, sendo testemuñas da subxectividade que ocultaban todas as nosas verdades. As razóns das prácticas normativas xa non dan resposta ás nosas inquietudes. A filosofía está máis no momento de achegar unha normativa ética para resolver o cotián que para as especulacións existenciais, porque supoñer que o senso non ten senso obriga a aprender a vivir sen el.
Pode que pensarmos a Deus -no canto de como unha resposta pechada e definitiva- como a absoluta apertura e mais a provisionalidade sexa unha boa imaxe. Como a Arte, unha realidade sempre aberta ás novas subxectividades.
