Trece anos despois de que o laureado bioxeógrafo, Jared Diamond popularizase o Principio de Anna Karénina, formulado nin máis nin menos que no século IV a. C. por un home grego chamado Aristóteles, seguimos a preguntarnos o mesmo: que teñen os nosos veciños para seren tan felices e fermosos? Ou, dito doutro modo, que é o que non temos nós que non somos nin guapos nen ditosos? Pois, simple e sinxelamente, eles teñen algo que nós non temos: Todo. Porque a tese establece que a deficiencia dun único e minúsculo factor levará os membros de calquera familia irrevogabelmente ao fracaso. De aí o avultado número das que non conseguen o ansiado propósito e o perigo latente das poucas que felizmente o logran.
O director surcoreano Bong Joon-ho (Daegu, 1969) coñece como ninguén o que é vivir nese continuo estado de incerteza que provoca a cohabitación xunto a un veciño feliz e ditador, obsesionado coas probas nucleares, pero tamén co whisky Johnnie Walker (afeccións que reportan un claro perigo para os que se atopen nas inmediacións). Así as cousas, non é de estrañar que o seu proceso de filmación se caracterice sobre todo por un lento e sixiloso perseguir da cámara tras as personaxes que deambulan polas súas historias. Unha viaxe que obriga o espectador a adentrarse nos territorios da especulación (do latín speculor, -ari; 'observar', 'escudriñar'), onde o posíbel gobérnao todo e o imposíbel campa ás súas anchas.
Quen teña visto algunha das anteriores producións deste director ( Memories of Murder, The Host, Okja) sabe perfectamente que non é infrecuente sentir as contraccións do músculo orbicular da boca mentres, en cuestión de microsegundos, se balancea desde o alboroto da gargallada até o silencio do pánico máis visceral. Xa na súa primeira longametraxe, Flandersui Gae (2000), intuíamos o escándalo que produciría este tipo de cinema en parte do público occidental, pouco habituado á mestura de estilos tan contrapostos tras os que se ocultan insólitos argumentos. O filme narra a historia dun aspirante a profesor que, farto de escoitar os ladridos dun can veciño, decide converterse en "matacáns", con tan má sorte que á súa muller, preñada e cos antollos proprios do estado de gravidez, non se lle ocorre unha idea mellor que levar á casa, como mascota, un destes exemplares de cánido.
Parasite, a rutilante gañadora da Palme d´Or 2019 do Festival de Cannes, estiliza até o límite os procedementos utilizados nas anteriores fitas. Ás veces, semella unha melé onde os diferentes xéneros se amalgaman firmemente, cunha elegancia inusitada, arredor do relato. Alí onde a deriva podería levar o filme ao precipicio visual e argumental, xorde a misteriosa beleza do sinistro.
Ki-taek (Kang-ho son) malvive no interior dun sótao xunto a súa muller, Chung-sook (Hye-jin Jang), e os seus dous fillos. Os catro membros traballan na casa montando caixas de cartón para pizzas até que un día o fillo maior, Ki-woo (Woo-sik Choi), obtén un traballo como profesor na residencia dos Park, unha familia adiñeirada coa que establecerán vínculos de consecuencias imprevisíbeis.
Non corren tempos favorábeis para a familia, nin en Corea nin en ningún outro sitio. O fogar deixou de ser desde hai tempo un lugar idílico para se transformar no triste expoñente da inestabilidade económica e social que sofren moitos habitantes do planeta (segundo o Programa das Nacións Unidas para o Desenvolvemento a metade da poboación mundial vive con menos de dous dólares diarios). Tolstoi afirmaba, ao comezo da súa obra Anna Karénina, que todas as familias felices se parecen unhas ás outras, mentres que as infelices o son cada unha ao seu xeito. Mais o escritor esquecía un pequeno detalle. No subsolo onde crece o tulipán branco hai sempre unha chea de insectos matándose por subir até a flor.
A derradeira cea en familia
- Don Luís Buñuel Portolés (Calanda, Teruel, 1900- Cidade de México, 1983) pedía ao aprendiz Antxon Ezeiza (Donostia, 1935-2011), futuro pai do cinema vasco, que lle trouxese un café e, a ser posíbel, algún gravado de A derradeira cea de Leonardo da Vinci. O mestre gostaba da organización, de "ter todo preparado ao cento por cento", aseguraba oufano, "e, deste xeito, poder improvisar". Porque no caso de que a improvisación non funcionase, sempre podería recorrer ao preparado para seguir traballando. Dona Concha Hidalgo, script do filme Viridiana, queixábase das continuas "ocorrencias" de Don Luís á hora de incorporar elementos non autorizados no guión (aprobado polo réxime franquista o 21 de xaneiro de 1961). De feito, o día en que comezaba a rodaxe da cea coa familia de mendicantes, comprobou estupefacta a presenza de dous novos figurantes. "Ai, Conchita, acaba de ocorrérseme unha idea!", espetaba Buñuel, sen esperar a pregunta, ao tempo que metía a man nun peto cheo de apuntamentos. O 21 de maio de 1961 L' Osservatore romano publicaba un duro artigo ("una serie inqualificabile di elementi...che riesce solo a disgustare") en que expresaba a súa repulsa ante un filme que facía mofa do máis sagrado do Catolicismo. A famosa escena perturbábaos, non tanto pola lectura cómica que o filme facía da Eucaristía, como polo temor de que futuras ceas en familia (católica) puidesen rematar así.
