No Libro de las preguntas, de Pablo Neruda, releo uns versos que me fan pensar. Son versos que acompañan e conmoven.
Din así: Dónde está el niño que yo fui,/ sigue adentro de mí o se fue?/ Sabe que no lo quise nunca/ y que tampoco me quería?/ Por qué anduvimos tanto tiempo/ creciendo para separarnos (…)
Recoñezo que non gardo un bonito recordo da infancia, dese neno que fun, desnortado, dubitativo e confuso. Influído por demasiados feitos negativos, retraíame e sentía certo desamparo. Era algo que me corroía por dentro e que lle custaba aflorar malia o intento de rachar medos. Non me estou laiando, que conste. Non pretendo dicir que era un rapaz digno de pena, non, non. Pero baixo esa aparencia de falsa felicidade, o meu interior precisaba respostas que non atopaba. Tampouco podo afirmar que me plantease seriamente preguntas. Estaba despistado.
O deporte, nunha determinada etapa, axudou a socializarme. Fíxome moito ben, mais eu precisaba de algo máis rico, máis aberto á sociedade; algo que lle dese sentido a unha vida chea de atrancos pero coa esperanza como guía. Quería ser feliz. Quería respirar aires renovados. Quería ser eu, saber de min. Quería moitas cousas e non me resultou doado; porén, en silencio, sen que o notasen ao meu redor, comecei a facerme preguntas porque non coincidía o que eu vía ou oía co que eu sentía e precisaba naquel tempo. Un tempo formativo da personalidade dun rapaz con inquedanzas. Repito, non foi doado, tiven mil contradicións, certa inseguridade, bastantes labazadas, pero eu loitaba para que a néboa esvaecese no meu ceo persoal.
Cando descubrín os Beatles, algo me sacudiu dentro. Vituperados pola moral beata e hipócrita da sociedade do seu tempo, os músicos de Liverpool removeron moitas conciencias e a min, en particular, as súas actitudes empurráronme a facerme preguntas. E se a iso lle engadiamos os Stones, o cóctel afortunadamente resultaba explosivo. A moral tradicional comezaba a ser cuestionada por min. Por que tanto ataque absurdo a un movemento músico-social por parte das elites que rexían o mundo? Molestaban? En efecto, si, molestaban. Todo estaba a cambiar. E a min abríronme fiestras pechadas para ver a luz que, sen dúbida, existía.
E, daquela, apareceu a poesía transitando por diversas e ricas vereas. Primeiro foron as cancións. Certo día descubrín un home que, cunha guitarra nas mans e unha voz aceda que arrastraba as sílabas cun magnetismo especial, dicía versos coma estes: Cantas veces debe un home mirar cara arriba / para poder ver o ceo? Ver o ceo, pensaba eu. Eu tamén quería ver o ceo. As nubes espesas, cinsentas roubábanmo. E seguía: Cantos anos poden algunhas persoas vivir / antes de coñecer a liberdade? A liberdade. Palabra prohibida, aldraxada, agochada, acalada e hoxe vergonzosamente utilizada. E logo viña o retrouso: A resposta, meu amigo, está a soprar no vento. O vento! Busqueino para preguntarlle algo. Non dei con el. Pero Bob Dylan estaba a sinalarme o camiño.
E de aquí á poesía, ben o saben: Paco Ibáñez, Aute, pero tamén Manuel María, Rosalía, Pimentel, Alberti, Lorca, Blas de Otero, Celaya, Celso Emilio…Todos e moitos máis animáronme a facerme preguntas que clarexasen a miña visión do mundo.
Deixei o neno que fun e fíxenme maior. As preguntas non cesaron no día a día. Son unha necesidade. Pregúntome, por exemplo, se o mundo de hoxe pertence aos estúpidos, aos insensibles e axitados, como se preguntaba Pessoa. Noto a tremenda incapacidade de pensamento en demasiados estamentos e unha hiperexcitación fomentada por intereses espurios, ademais dun egoísmo atroz.
Pregúntome tamén por que se aplaude unha tregua duns días en Palestina, se, cando remata, volve a ser atrozmente masacrada a poboación de Gaza e Cisxordania. Se non se dá un paso máis, de que serve?
E por que esta sociedade admite mellor o insulto que o argumento coa compracencia de medios e institucións sen a máis mínima vergonza?
Por que esa xenreira social cara ao feminismo, cargada de silencios e complicidades perante un movemento que busca a igualdade social de homes e mulleres, algo que cae polo seu propio peso?
Por que ten a Lei de Memoria Democrática tantos inimigos? Por que esa noxenta oposición a que se abran as foxas de tantas persoas asasinadas no golpe do 36 e os seus familiares poidan enterralos dignamente?
E xa non falo dos asasinatos de mulleres ás mans das súas parellas que se producen no país con terrible frecuencia. Non merecen estas mortes un tratamento de xustiza e rexeitamento claro nas cabeceiras dos grandes medios?
En fin, moitas e moitas preguntas das que intuímos (ou sabemos) as respostas pero que esta sociedade, tan desesperadamente egoísta -onde o diñeiro prevalece sobre a ética e os abrazos-, agocha as solucións. Dominan a equidistancia e as “xentes de ben”.
Remato como dixo Pessoa antes de morrer: “Non sei o que nos deparará o mañá.”. Quen o sabe?
Mentres, non deixo de facerme preguntas.
*A Ledicia, na memoria de El Hematocrítico