Los amantes de la lectura están de suerte

O violín de Rembrandt, de Jorge Llorca

Armando Requeixo

Había tempo que non se sabía do Jorge Llorca narrador. Dende que no 2009 se destapara coa novela O´ Salto do Can non volvera a coñecérselle unha narración longa ata que o ano pasado se fixo co XXI Premio Blanco Amor, un texto que cobrou vida editorial da man da que xa fora a súa primeira casa, Xerais, quen o publicou neste 2014 que enfila xa o seu remate.

O violín de Rembrandt, que así se chama a nova novela de Llorca, é unha entretida historia sobre os golpes de sorte, os azares caprichosos e as direccións inesperadas que a vida ofrece, tamén sobre como as trapelas que o día a día nos tende son por veces insalvables, na convicción de que aqueles que temos máis preto son, por veces, perfectos descoñecidos capaces de gardar as máis inesperadas sorpresas.

Llorca, pintor e profesor da Escola de Arte e Superior de Deseño Pablo Picasso da Coruña, sérvese dos seus extensos coñecementos na materia para tecer un enredo no que a aparición inesperada dun Rembrandt provoca un cataclismo na calma vida dun profesional da súa mesma formación e dedicación, con todo o que aquí poida haber de pouso autobiográfico deformado e ficcionalizado.

A posibilidade de enriquecerse coa venda deste cadro de orixes "escuras" múdalle a vida a este anódino profesor, quen comezará a frecuentar ambientes e tratarse con xente que, ata entón, nin sequera sospeitara que podía chegar a coñecer.

Polo camiño atópanse socráticos taberneiros, pintores excéntricos, anarquistas da vella mocidade e, sobre todo, un tríade de mulleres amadas, prototipos femininos que sacoden a vida do protagonista: Violeta, o amour fou e libertario dos tempos mozos, erótica idealizada; Marián, a compañeira leal que resiste ao carón a pesar de todo; e Gertrud, a adiñeirada letrada que representa a irresistible tentación teutoa.

Alén do innegable humor que destilan moitos treitos deste libro, hai nel unha pericia para a descrición das vidas comúns, dos seus pasares e pesares e a exploración contrastiva deste mundo cotián coas atmosferas burguesas e capitalistas nas que unha pequena elite se move allea á realidade da masa. Neste sentido, Llorca confirma habelencia para o ganduxado hipertextual, con lugares e personaxes da súa anterior novela que se retoman na presente dunha ou doutra maneira; velaí, poño por caso, a taberna de O´ Salto do Can, varias veces amentada, con ese Ponciano paralelo ao Indalecio do Delicias, por non falar da reiteración dalgúns nomes (Bibián, por exemplo) e outras coincidencias.

Porque O violín de Rembrandt, amais dunha estimulante intriga pola resolución dunha trama ben tensada, achega tamén unha interesante crítica a circuítos e territorios como o do negocio da Arte ou os eidos do Ensino, que son nesta obra postos moitas veces en evidencia para espellar o que neles hai de mellorable e/ou evitable.

Non é a primeira nin será a última vez que unha historia arredor do mundo do mercado da Arte resulta protagónica nunha novela (aquí os exemplos poderían multiplicarse, pero, por citar un só caso ben coñecido e recente, non cómpre máis que pensar no Riña de gatos co que Eduardo Mendoza gañou o Planeta no 2010). Agora ben, o que de diferencial engade Llorca é a súa destreza para disfrazar personaxes reais (botón de mostra: ese Armando Ónega multimillonario afeccionado á Hípica) con outros re-creados ou imaxinados, ata converter a narración nun retrato coral onde o conxunto funciona pola suma das partes, con individualidades ben trazadas na pincelada e decorados pertinentes para conseguir o efecto buscado. Non é pouco.

LLORCA, Jorge, O violín de Rembrandt, Ed. Xerais, Vigo, 2014, PVP. 16, 65 €

Olores e sabores fantásticos, para alén dos estereotipos

"Escarlatina, a cociñeira defunta", de Ledicia Costas

María Navarro

Unha cociñeira moi especial cóase na casa de Román, un neno que soña con ser chef e ao que agasallan cun curso de cociña no seu décimo aniversario.

O prato que Ledicia Costas elabora para os lectores mozos posúe ingredientes extraordinarios: personaxes do mundo dos vivos e dos mortos, espazos reais e do Inframundo, unha trama que navega entre a realidade e a ficción e como aderezo a palabra precisa e divertida, a expresión coloquial e sutil.

O modo de preparación combina habilidade para artellar a historia e enxeño á hora de deseñar unha aventura pouco convencional que se atreve a amosarlles aos rapaces un mundo, ás veces, tabú, nun ton desenfadado que desmitifica a morte.

A substancia proporciónanlla os enredos e desenredos que os personaxes deben realizar para cumprir cos prazos e expectativas sinaladas no decorrer dos acontecementos, porque tamén entre os mortos hai quen se empeña en molestar aos demais prohibindo movementos ou impedindo descansar en paz.

A autora invita os comensais a papar unha historia que resulta sorprendente, porque xoga con coordenadas inusuais e parámetros novidosos e porque tece o texto cos fíos da naturalidade. Así consegue captar a atención e que os lectores dixiran entusiasmados o produto elaborado.

As aventuras que o protagonista vive arrédanse dos estereotipos cotiás e superan o sentiemntalismo que podía derivar do reencontro con seres queridos no máis alá, porque interesa centrar a acción na figura de Román e analizar dende a súa perspectiva cuestións que teñen que ver coa madurez á hora de elixir camiños, coa capacidade de esforzo cando as circunstancias o esixen ou coa empatía cos demais cando o outro demanda accións concretas.

Configuran Escarlatina, a cociñeira defunta doce capítulos, ao longo dos cales asistimos a un desfile de olores e sabores fantásticos, de modo que se forman na mente imaxes unhas veces repugnantes e outras tenras que excitan o ánimo e que mantén acesa a chama da intriga.

Tamén as receitas do libro de Román coas que se inicia cada capítulo reforza o desexo de que se convirta en realidade chegar a ser un gran chef e, por outra banda, ameniza a historia con preparacións culinarias doadas que traen o lector á realidade.

COSTAS, Ledicia, Escarlatina, a cociñeira defunda, Ed. Xerais, Vigo, 2014,

A fabulación do amor romántico

"Un matrimonio provinciano", de Marquesa Colombi

Montse Pena Presas

Achegarse ás páxinas de Un matrimonio provinciano da Marquesa Colombi é viaxar no tempo e no espazo. Da súa man introducímonos nunha sociedade que non coñecimos en primeira persoa -a das miradas como xeito case único de comunicación, mais tamén como cicatrices que deixan marca se quen as deu e as recibiu é unha muller- e nun tempo (os finais do XIX) que literariamente é puro estancamento pola propia bagaxe que o realismo deixou en nós. En Novara, unha vila do Piamonte italiano que ten algo de Vetusta en versión se cadra inda máis provinciana, unha nena, Denza Dellara, vaise transformando paseniñamente en moza mentres soña por saír da súa monotonía e do ambiente opresivo e ríxido marcado primeiro polo seu pai e despois pola súa masdrastra. As súas únicas distraccións son as conversas coa súa irmá Titina, os cambios intencionados de igrexa á que acudir a misa e a compaña de dúas curmás máis refinadas, as "Bonelli", que lle proporcionan novas do que ocorre nos bailes e nas tertulias da comarca e, sobre todo, do home do que namorou e co que agarda casar. Especialmente interesante resulta o personaxe da muller do pai, co que Colombi relabora o mito da madrastra de Cinsenta adaptándoo ás circunstancias temporais e sociais, cun aquel menos malvado e cun chisco máis de avaricia.

Parecería a obra unha sorte de Jane Eyre á italiana se non fose porque a ironía da súa autora contrasta coa inocencia con que retrata á súa protagonista, tanto que somete ás lectoras a abalar entre o sorriso cómplice coa voz narrativa e a dor aguda polo que sabe que vivirá Denza. Porque a súa dor chega a sentirse propia cando se recoñecen algunhas das perigosas transfiguracións da realidade creadas polo amor romántico creado polo patriarcado e adoptado como normativo. O posicionamento feminista da autora e, de novo, o seu sarcasmo, é especialmente palpable nun final que non desvelarei, mais que pon é evidencia tanto a vida de sometemento físico e emocional que protagonizaban as mozas deste tempo como a construción mental máis espallada arredor da idea de namoramento como algo maravilloso que non cómpre pór en solfa. Á lectura fluída dun texto que deixa sabores agridoces polas verdades que implícitamente transmite, contribúe a vizosa tradución de Isabel Soto, que arrequentará o dicionario do público lector. En definitiva, Un matrimonio provinciano é un imprescindible dos que fan lembrar que, ante todo, cómpre elixir individualmente o camiño que se quere. Sen concesións.

MARQUESA COLOMBI, Un matrimonio provinciano, Ed. Hugin e Munin, Santiago, 2014, PVP. 12 euros