Alfonso Sucasas, segundo aniversario

En xeral coincido básicamente co relato que fai da vida e obra de Alfonso o amigo Cuco Fentanes nesta mesma data en 2013. Detereime somente nun aspecto, o da fisonomía dos protagonistas dos cadros sucasianos, en particular dos xogadores de naipes, quén son esas xentes, de qué aldea viñeron, qué fan os que miran, onde van cando acaba, qué vidas teñen, de qué falan?, pregúntase Fentanes, para terminar contestando que son os personaxes que frecontaron a taberna de seus pais nos anos corenta e cincuenta do século pasado, perdedores, pícaros, atorrantes, timados e timadores, moinantes, en definitiva máscaras de entroido, sempre a favor da causa gañadora. O de libre pensadores e mais ben unha licencia poética ben intencionada, sospeito referida a outros clientes ilustrados (Lalo e compañía), habituais da posterior tasca do ovella, centro cultural, por libre, de efusións filosóficas varias.

En realidade a tal taberna que rexentaban os pais do pintor non era somentes eso senón unha das tantas tenda-taberna habituais do tempo da fame na que bebían, mercaban e recalaban sobre todo paisanos que accedían á vila pola carretera de LugoGoiás, pois esta clase de establecementos solían ubicarse coa ollada posta nunha clientela formada básicamente pola paisanaxe veciña e conocida dos propietarios, situadas habitualmente diante ou próximas ás paradas das líneas respectivas, neste caso a do Pereira, que facía o mancornado traxecto dende O Carballiño ata A Coruña Coruña, polo Irixo, Lalín, Agolada, Melide e Betanzos, de algún xeito heredeira dunha vella rota pola que transitaran dende ribeiros ourensanos ata as mariñas os arrieiros decimonónicos.

Aquel mundo miserento duro e racionado da postguerra civil foi o que conoceu por forza Sucasas na infancia e primeira mocidade, porque mozo marchou ó Brasil pois xa daquela era vox pópuli unha certa desavencia co pai, un comerciante de éxito que non podía entender a absurda manía do fillo en querer dedicarse á pintura, entón mais que nunca un pasaporte seguro cara a pobreza e marxinación e aínda mal visto social e políticamente, que estaba diante ben nidio o caso de Laxeiro co seu oficio de barbeiro polas feiras retratando pobres e marxinados - sobrevivinte hoxe algún, pendurado das paredes do museo local, ou presidindo de prestado a inauguración do novo salón de plenos municipal como O Naranxo. E que somente foi reconocido bastante despois de lograr nome e éxito fora do berce natal. Mira Javier, sen faltar en nada á verdade podo decirche que ata os sesenta anos, arriba ou abaixo, non tiven verdadeiramente o que se di un peso, confesoume fai uns vintecinco anos na comida a que se se empeñou en invitarme o día que descobrimos a placa co seu nome no Colexio Público Pintor Laxeiro na Florida en Vigo.

Porque Sucasas foi, ante todo, un pintor absoluta e radicalmente vocacional dende a infancia. Gardo na retina a súa estampa quiceaneira con cabalete e pinceis retratando os escasos recantos atraíntes da vila lalinense. Hoxe pode soar a chinés pero hai que ter moita fe en un mesmo, moita vocación e moito valor para, sendo prácticamente un rapaz naquel tempo atroz, coller os bártulos e arrincar cara o futuro coa determinación coa que el o fixo, diante da xeral incredulidade e indiferencia. Cantas amonestacións, rapapolvos, broncas e ameazas non recibiría e soportaría naqueles anos de adolescencia e xuventude, non so por parte da familia, conocidos, veciños e mesmo clientes da taberna, seguramente coa mellor das intencións; qué mellor que seguir a tradición familiar que tanto éxito acadou en anos posteriores; coa fama de avispado - era opinión xeral - que tiña seu pai para os negocios.

Sucasas era, con toda seguridade, un tolo perdido para a (case) totalidade da sociedade que o arrodeaba, como tolo era para a xeneralidade dos habitantes da vila e da comarca o mesmo Laxeiro, apenas menos tolos ambos que o propio Naranxo, un pobre de pedir que con recortes de periódico que gardaba no saco pagaba expléndidamente a caridade e as verbas recibidas, con millóns, trillóns e cuatrillóns a esgalla, sen dúbida e á súa maneira un precursor visionario de serias tolerías posteriores.

Na lembranza daquela sociedade gris, ocre, terrosa, paupérrima e miope, saíron os cadros da última etapa do pintor, os xogadores de naipes, como unha volta á orixen e á infancia, como unha denuncia daqueles anos de medo, ignorancia, cartilla de racionamento e bareadas escolares e non escolares a eito. Por eso tais personaxes perderon a verticalidade e apenas conservan rasgos humanos nin idade concreta, cangadas sempre baixo un peso misterioso que as empuxa e oprime cara a terra.

En realidade non fai outra cousa senón retratar fielmente o ambiente primixenio no que medrou a nosa xeración.