Fotogramas no verán

Fotograma de O Principito, de Mark Osborne

Por un momento intentemos rememorar unha das secuencias máis coñecidas da filmografía de Alfred Hitchcock, que aparece na película North by Northwest (1959), estreada en España baixo o título Con la muerte en los talones. En concreto, estoume a referir á escena na que o personaxe que interpreta Cary Grant é atacado por un avión fumigador en medio dun deserto. Trátase dun fotograma que narra un intento de asasinato, pero Hitchcock dálle á volta aos clixés que sempre rodearon este tipo de accións e, en vez dunha noite escura e chuviosa, con fortes contrastes de luz, decántase por rodar nunha extensión deserta, en pleno sol, baixo un radiante ceo azul e sen música. A beleza do paradoxo. As vacacións de verán, por norma, adoitan representar un período de descanso, diversión, praia, festas e viaxes; é dicir, aspectos que, nun principio, serían axeitados para ambientar relatos de consumo lixeiro e optimistas. Sen embargo, o poder do paradoxo, como acabamos de sinalar co exemplo de Hitchcock, asulaga tamén boa parte das grandes películas de terror que deixan de lado á escuridade gótica para emprazar a acción no soleado período estival. Hai máis de corenta anos, Steven Spielberg creaba Tiburón (1975), un dos animais máis aterradores da historia de cine, que atacaba aos veraneantes de Amity Islan, en Nova Inglaterra. A mala fama do tiburón sería a mesma de non ser por este filme? Tan so un ano despois, Narciso Ibáñez Serrador mergullaba os espectadores cinematográficos nunha realidade delirante en ¿Quién puede matar a un niño? (1976). A acción sitúase na illa imaxinaria de Almanzora, á que arriba unha parella de turistas ingleses na procura de sol, praia e tranquilidade, pero o que realmente atopan é uha vila pantasmal na que os nenos son individuos sádicos que se dedican a asasinar a todas as persoas adultas. Máis recente é Funny games (1997) de Michael Haneke -existe unha segunda versión do ano 2007 dirixida polo mesmo director en Estados Unidos e filmada plano por plano a imitación da primeira-, a historia de dous mozos psicópatas que irrompen con violencia na vida dunha familia burguesa que, como todos os anos, acoden á súa casa á beira dun lago. O que estaba pensado para ser un fin de semana de descanso, acabou por converterse nun pesadelo. Como tampouco debemos esquecer que Venres 13 (1980), de Sean S. Cunningham ten lugar nun campamento de verán reaberto anos despois de que un mozo morrera afogado no lago. Alguén podería pensar que baixo esta tendencia a identificar as vacacións de verán co terror repousa a loita entre a deusa da fortuna, Tiqué, e a deusa da vinganza, Némesis, esta última disposta sempre a castigar e ocasionar aos mortais horribles perdas cando están a ser beneficiados en exceso pola Fortuna, neste caso, representada polas semanas de vacacións en lugares apracibles.

Afastado do cine de terror, pero non exento dunha mensaxe descorazonada, atopamos unha película que gravita en torno as vacacións de verán. Estou a falar de As vacacións de Monsieur Hulot (1953) de Jacques Tati, película que no ano 2007 foi homenaxeada por Rowan Atkinson en As vacacións de Mr. Bean. A película de Tati supón, a pesar das gargalladas que provoca no espectador, unha mirada feroz sobre a burguesía francesa, que vive presa dunha rutina que acaba por sacrificar o espírito soñador e infantil do ser humano. Poucas veces o cine acadou a concreción dun concepto abstracto como a melancolía que acadan os planos finais deste filme, os que recollen o fin das vacacións, cos turistas cargando os vehículos que os trasladarán ao seu lugar de orixe e cunha praia que descansa en silencio, sen os gritos dos nenos que ata hai pouco xogaban na súa area.

Richard Dreyfuss en Tiburón (1975)

O principiño

• Mark Osborne, director da primeira entrega da saga animada de Kung Fu Panda (2008), foi o encargado da adaptación de O principiño de Antoine de Saint-Exupéry, nas pantallas de cine desde o pasado día 9, onde combina dous fíos narrativos: o dunha nena que descobre o libro por medio dun vello aviador -chiscadela á figura do escritor, piloto de profesión- filmada en ordenador, e a da novela, realizada mediante a técnica de stop motion, que consiste en imitar o movemento de obxectos estáticos por medio dunha secuencia de imaxes fixas. Se no ano 1974 Stanley Donen introduciu a variable do musical na súa versión da novela, para afastarse da literalidade do relato escrito, nesta ocasión Mark Osborne utiliza o fío narrativo da nena para imprimir no celuloide unha pegada persoal que, ademais, como el mesmo afirmou en diversas entrevistas, permite ensinar ao público non o libro, senón a interpretación que a nena fai do libro. Certo é que, como sucede coa maioría dos libros que acaban sendo clásicos, O principiño proporciona múltiples interpretacións que xorden coas sucesivas lecturas que deberían facerse en diversas etapas da vida. Como dicía o raposo ao protagonista, domesticar consiste en crear lazos, e que mellor forma de crear lazos que regalando un exemplar desta obra de Antoine de Saint-Exupéry a un ser querido?