Seica foi Unamuno o que inventou o termo "intrahistoria" para reunir nun só concepto todo aquilo que ocorría pero que non se publicaba nos xornais nin nos libros de historia. Ese conxunto de datos podería definir mellor unha época que a relación de grandes acontecementos que arrodean unha data: é cuestión de saber ler entre liñas. Igual que as personaxes carentes de interese -como o protagonista desta historia- amosan o revelador cando se observan con atención os detalles.
Quico Cadaval é quen de contar esa intrahistoria coma quen fala dun antigo veciño co que todos tivemos relación: fala dunha época que non vivimos pero que segue a ser estrañamente coñecida por todos. E establece pontes que unen ese acervo cultural con universais do mundo enteiro, dende os gandeiros masai até o desembarco de Normandía (vía Hollywood). É moi probable que ninguén de entre o público escoitase o "cantar" do eixo dun carro tradicional, e mais cando el evoca ese son, todos temos unha lembranza apócrifa que nos une cunha comunidade non tan afastada. Non canta na chá ninguén, por iso Cadaval conta.
Actualiza unha tradición que nos proporciona o seu chisco de autoconciencia e que pode explicarse igual que se explica o presente: o Twitter foi antes unha barbería, e á nube onde depositamos os arquivos chamábaselle antes o cortello. En realidade, Cadaval retrata perfectamente a evolución dunha sociedade que na transición do mundo rural ao urbano sufriu un corte que deixou en suspenso o desenvolvemento natural das cousas: unha sociedade que tivo que mergullarse na modernidade sen sacar os pés da tradición. A data desa brecha é 1936, o momento en que as sotanas dos curas comezaron a alternar con camisas azuis bordadas en vermello o día anterior.
Vacas, guerras, porcos e cregos non ten intención didáctica pero explica as cousas cunha claridade que non lle impide ao narrador enganchar en canta silveira hai, interromperse para contar relatos secundarios que rematan por ser principais, retomar o rego da historia primeira e volver desviarse para, facendo coma quen, acabar poñendo ante os nosos ollos un fresco que nos dota de identidade. Cadaval viaxa do popular ao culto nun traxecto de ida e volta que demostra que o futuro hai que entendelo dende a experiencia do pasado, que hai que regresar a Ítaca como quen regresa a Carreira (Ribeira), patria dos bactrianos.
Quico Cadaval segue mostrando a diferenza entre a ironía e o sarcasmo ao falarlles ao espectadores de ti a ti, consultándolles se debe seguir contando ou se paga a pena coller pola vía dunha determinada ramificación da historia.
E o público sempre di que si, porque a verdadeira historia é, de seu, un continuo desviarse ao que só se lle atopa o sentido cando alguén como Cadaval acerta a contala dende ese lugar da intrahistoria en que todos descubrimos que formamos parte dela.
