Pablo Trabadelo (A Veiga, Asturias) asina Jaloffeim, un título que resoa en nós alleo e indescifrable. É un enigma con ecos de lingua nórdica. Velaquí un paradoxo deste poemario, se cadra o non único: a nosa lingua vibra xenuína, con forza, lingua de resistencia sen complexos, nun conxunto de poemas que van presentados por un título estranxeiro ou estraño. Xenuína porque este é o libro dun creador poliédrico que foi escolarizado en castelán no Principado de Asturias “e o galego fun colléndolo según llol sentía á xente que me rodeaba”, sinala Trabadelo na nota preliminar. É o seu primeiro libro en galego. E continúa: “a base é un galego da Fonsagrada ó que non baixan os lobos, máis un galego de navalla de Taramunde, pero tamén hai fala das Figueiras ou d’el Franco e incluso momentos TVG ou intertextualidades voluntarias ou non”. Cómpre lembrar aquí o Dicionario do Galego de Asturias, obra magna de Carlos Xesús Varela Aenlle que foi publicada pola Universidade de Vigo.
O primeiro poema, “Método pró desarraigo,” intérnanos, de cheo, no territorio Jaloffeim. É a visceralidade, o cotián desde as entrañas, a ollada descarnada non ausente de ironía, é a natural presenza da clase obreira e tamén do léxico culto. Como digo: a lingua vibra con forza, sen miramentos. E nela tamén o compromiso cun lugar extraordinario e singular como só pode selo un territorio de fronteira: “Din/os que desarraigaron/que chega con prenderlles ós recordos/lume/para esquecer".
A seguir, sucédese unha serie de odas a temas de distinta natureza que o autor quixo homenaxear, sendo favorita, se mo permiten, a oda aó bisavó estraperlista: “Un vello estraperlista pistoleiro / profano compaño dos lobos / sombrío adalid anoitecido / monteiro ductor cereal / vítore da fame / somenteiro do millo e do centeo / da meseta remota da serra oubeante / baixáchenos ó val misterioso da nebla / as bolas de pan amasadas xa: / sáleche o formento dos dedos”. Velaí abrollan reunidas lingua e poesía.
TRABADELO, Pablo, Jaloffeim, Toxosoutos, Noa, 2021, PVP. 12€
