No transcurso dos séculos XV e XVI Europa asiste a un verdadeiro renacemento económico, social e político que fixo posible unha revolución científica, principalmente nos eidos da medicina, a xeografía e a cartografía e a astronomía.
Os avances xeográficos e cartográficos: A necesidade de expansión dos reinos de Portugal e Castela son a razón dos notables progresos que en materia xeográfica e cartográfica se realizaron ao longo dos séculos XV e XVI. O Imago mundi (1410) de Pierre d'Ailly (1351-1420), un xeógrafo francés que influíu na concepción xeográfica de Colón, sentou as bases deste novo saber seguido logo por Fra Mauro (1385-1460), o máis importante cosmógrafo do século, quen cartografou a totalidade do mundo coñecido no mapamundi que executou por orde do rei Afonso V de Portugal entre 1447 e 1449. Estes novos saberes culminaron, logo da chegada de Colón a América, da man de Mercator (1512-1594), o introdutor da proxección cilíndrica. Paralelamente, prodúcese un notable avance na navegación (carabela) e nas técnicas de localización (compás e astrolabio).
A revolución copernicana: Malia que Aristarco de Samos defendeu o heliocentrismo no século III a. C., a cosmoloxía do tempo de Copérnico (1473-1543), era a aristotélico-ptolomaica, que sostiña como evidente que a Terra ocupa o centro do universo, que cada planeta está situado sobre unha circunferencia que ten o seu centro noutra circunferencia maior centrada na Terra e que as estrelas permanecen fixas nunha esfera celeste. Fronte a ese sistema, Copérnico defendeu en Sobre as revolucións das esferas celestes (1543) o seguinte: os movementos celestes son uniformes, eternos e circulares ou compostos de diversos ciclos; o centro do universo se atopa preto do Sol; Mercurio, Venus, a Terra (que ademais do movemento de translación posúe o movemento de rotación e de declinación) e a Lúa, Marte, Xúpiter e Saturno, por esa orde, orbitan arredor do Sol; a distancia existente entre a Terra e o Sol é menor que a existente entre a Terra e as estrelas; as estrelas permanecen fixas e non orbitan arredor do Sol.
Copérnico, era consciente de que o seu sistema contradicía a interpretación defendida pola Igrexa, polo que apelou á dignidade de Deus, que esixía harmonía, orde e beldade no universo, o sistema copernicano foi duramente combatido pola Igrexa, que condenou a Giordano Bruno (1549-1600), defensor do heliocentrismo copernicano e do universo infinito, a morrer na fogueira.
A medicina renacentista: A medicina moderna xorde grazas á introdución do método experimental, principalmente a disección e o exame dos corpos, que permite deixar atrás os coñecementos herdados de Hipócrates e Galeno. Nesta nova andaina salienta Andrea Vessalio (1514-1564), autor do tratado Sobre a fabricación do corpo humano (1543), no que establece os fundamentos científicos da anatomía; Colombo (1510-1556), quen describiu a circulación pulmonar; Amato Lusitano (1511-1568), a función das válvulas venosas; Servet (1511-1553), quen foi condenado a morte por describir a circulación pulmonar nun libro de teoloxía; ou Fallopio (1523-1562) e Eustachi (1510-1574), a quen debemos importantes descricións do oído, da vaxina e do corazón humanos ou detallados estudos sobre o funcionamento do ril e outros órganos. Así mesmo, avánzase no estudo e diagnóstico das enfermidades humanas da man de García de Orta (1501-1568), quen describiu varias enfermidades (cólera...), e, grazas aos traballos de Ambroise Paré (1509-1590), desenvolveuse a cirurxía.
En fin, unha serie de avances científicos que fixeron posible o despegue científico de Europa no século XVII, no que as principais figuras da ciencia foron Galileo, Newton, Harvey, Boyle e Descartes.
O xenio renacentista de Leonardo da Vinci
- Nacido na Toscana, Leonardo da Vinci (1452-1519), malia que é recoñecido principalmente como pintor -salientando entre as súas obras A Gioconda, A Virxe das rochas ou A derradeira cea-, tamén foi un importante home de ciencia, enxeñeiro e inventor, alén de ser escultor, arquitecto, urbanista, músico, poeta, filósofo e escritor, polo que é considerado o representante prototípico do home de espírito universal renacentista. No ámbito da anatomía, Leonardo foi un profundo observador do corpo humano, que reproduciu en numerosos debuxos de gran detalle anatómico e describiu dun xeito moi preciso, aínda que nalgúns aspectos reproduciu erros conceptuais propios da súa época; neste sentido, algunhas das súas principais contribucións foron sobre o feto, o útero, o esqueleto e o corpo humano en xeral. Como anatomista tamén se fixou no voo das aves ou a anatomía dos cabalos. Tamén realizou estudos sobre a luz e a óptica, hidroloxía ou mesmo alquimia e metalurxia, sempre seguindo unha mesma estratexia: a descrición e a ilustración dos feitos. Finalmente, Leonardo da Vinci foi enxeñeiro -proxectou unha ponte construída no ano 2006-, arquitecto, urbanista -deseñou a cidade ideal-, e inventor, salientando entre os seus inventos os aparellos voadores, as máquinas de guerra e as máquinas téxtiles.
