Ferrol, 1975. Moncho Reboiras cae asasinado polos disparos da policía franquista. E catro anos despois, o seu amigo Darío Xohán Cabana recitaba estes versos no cemiterio de Imo: Dicídime que o vento trae as súas palabras, que o seu corpo baril pervive nas montañas, Que non morreu Reboiras, Que está sempre na patria. O escritor e o sindicalista compartían unha forte amistade e unha gran devoción por Rosalía de Castro. Un amor rosaliano inmortalizado en fotografías en 1970, cando visitaron a casa natal da máis ilustre das letras galegas. A agora Casa Museo Rosalía de Castro cumpre 50 anos en Padrón, e rinde homenaxe a un dos seus principais protectores: Darío Xohán Cabana, falecido o 17 de novembro de 2021.
Esa visita de 1970 coincidía coa entrega do Pedrón de Ouro a María Victoria Fernández España. E foi xusto entón cando se decidiu facer unha grande colecta para recuperar a Casa de Rosalía a iniciativa de Rey de Viana. O autor de Galván en Saor convertiriase nun dos Amigos deste museo (tal e como se coñecen aos que apoian a súa pervivencia). En recoñecemento á súa figura, o centro celebrará na súa horta este sábado a Homenaxe Nacional Semente de Mencer cunha quincena de artistas e a actuación especial de Fuxan os Ventos. O grupo tamén anda de 50 aniversario, e dará aquí o seu único concerto. Nunha conversa con este diario, o presidente da Casa Museo Rosalía de Castro recorda que “Darío Xohán Cabana sempre afirmou que Rosalía era o referente fundamental da literatura galega”. Segundo explica Anxo Angueira, tamén amigo do escritor, “Darío participou con Moncho Reboiras naquela visita de 1970 que foi decisiva para a recuperación deste espazo”.
Que significaba Rosalía para o escritor nacido en Roás (Cospeito) en 1952? “Era un camiño, un horizonte, el sempre valorou as posicións pioneiras desta escritora no aspecto social, literario, político, feminista”, incide Anxo Angueira. Para o director da Casa Museo tamén é “unha honra que Fuxan os Ventos teñan aquí o seu único concerto do 50 aniversario”. Mentras tanto, continúa por bo camiño a campaña para facer máis Amigos de Rosalía, “se non fose por eles pasaríamos un momento moi delicado, e damos as grazas a mecenas como concellos e empresas”.
Darío Xohán Cabana tamén deixou escrito que significaba para el Rosalía: “Unha poeta xenial. Unha muller verdadeira e multiforme, pero sempre pobre, obreira e da aldea, e sempre espiritualmente libre”.
