En pleno corazón do Alto Minho, Ponte da Barca reflíctese orgullosa sobre as augas do Limia en idílica paisaxe. A ponte do século XV que atravesa o río é un das iconas desta apacible e histórica localidade que debe o seu nome á barca que transportaba dunha beira a outra aos peregrinos de Santiago. Todo o termo posúe un patrimonio monumental de gran riqueza -igrexas, mosteiros, o Pelourinho, a ponte, o castelo de Lindoso- revestido polo horizonte de Peneda-Gerês que conxuga a impoñente altura das súas serras co equilibrio fértil dos seus vales. A dez quilómetros da capital municipal atópase Barral, lugar da parroquia de Vila Chã, que conta coa maior colección de cristais de cuarzo de Portugal. No museo anexo ao santuario existente exhíbense miles de pezas dos máis variados tamaños, formas e cores, ademais de enormes estatuas e altares levantados con bloques deste mineral extraído en tempos dunha canteira próxima.
O santuario de Nossa Senhora da Paz é lugar de culto mariano desde hai case un século, onde o 10 e 11 de maio de 1917 a Virxe foi vista por un pastorciño de 10 anos, Severino Alves, ao que lle transmitiu unha mensaxe semellante á que tería lugar dous días máis tarde en Cova da Iria. Separados só por corenta e oito horas, os acontecementos de Barral e de Fátima aproxímanse, tanto nos fenómenos que precederon ou acompañaron as visións como nas mensaxes comunicadas. Severino Alves faleceu en 1985, tivo descendencia e toda a súa vida mantivo a súa profunda devoción á Virxe, tal como pode coñecerse no lugar. O conxunto edificado conmemora esas aparicións cun templo e unha cripta, ademais dos monumentos exteriores coa Pomba da Paz, Cristo Redentor e o Anxo de Portugal con pedestais de 3 e 5 metros realizados con enormes bloques de mineral cuarcítico. O altar subterráneo está formado e ornamentado coa maior peza de cuarzo cristalizado que existe no país, de tres toneladas de peso. Os dous altares da igrexa do Coração de Maria están tamén formados por estas pedras.
As paredes e teito da ermida presentan unha decoración con base nos mesmos cristais. O museo anexo consta de dúas salas, unha dedicada ao cuarzo e outra envorcada na arte sacra e a liturxia, promovido polo incansable párroco Avelino de Jesus da Costa. En 1972 foron transportados aos poucos os exemplares máis significativos da canteira ata constituír o museo. Pedra a pedra. O filón no que outrora afloraba a rocha ten a súa historia na memoria colectiva do pobo como lugar máxico que brillaba "ao luar" coas súas propias lendas asociadas. No espazo museístico poden verse vitrinas e paredes repletas de obxectos minerais das canteiras locais e outras rechamantes pezas oriúndas de varios países do mundo de todas as formas e cores.
Desde moitas décadas atrás, Barral é un importante punto de atracción de peregrinos e turistas, atraídos tanto pola súa historia de devoción mariana como pola beleza da súa colección de cristais de cuarzo. O día de maior afluencia é o da peregrinación que se realiza o último domingo de maio. Pero ao longo de todo o ano son numerosas as persoas que pasan polo lugar, tanto devotos da Senhora da Paz como camiñantes atraídos pola fermosura natural dun escenario con amplos horizontes que se deslizan pola impoñente Serra Amarela.
Ademais dos seus minerais, o lugar de Barral é coñecido polo seu patrimonio etnográfico, especialmente polos canastros feitos con base de carballo ou castiñeiro, armazón de varas de salgueiro e teito de colmo ou palla de centeo. Outro conxunto de espigueiros -de pedra- de notable importancia para a vida comunitaria do lugar son os de Paradela, implantados en "U" fronte á capela de São Pedro e Senhora das Dores.
Vila señorial
- Barral está a só dez quilómetros de Ponte da Barca, terra fidalga cuxo centro urbano conserva elegantes arcadas e fermosas construcións dos séculos XVII, XVIII e XIX, ademais do edificio da Câmara Municipal e a igrexa parroquial dedicada a San Xoán Bautista, así como varias casas-pazo que dan nobreza a esta histórica poboación. En torno ao río desprégase unha gran zona de lecer e esparexemento con emblemáticos lugares como o Jardim dos Poetas, un bucólico recuncho chamado así en homenaxe a dous ilustres fillos da terra e grandes nomes da lírica portuguesa, Diogo Bernardes e Frei Agostinho da Cruz, que cantaron á súa patria do Limia. Moi próximo está o Pelourinho de granito, clasificado como Monumento Nacional.Dentro do territorio atópanse outras mostras de patrimonio únicas como a igrexa románica de Bravães ou o mosteiro de São Martinho de Castro. Ademais Ponte da Barca integra o impoñente espazo de pedra, de verde e de silencio que é o parque Peneda-Gerês, fronteirizo con Galicia. Moi próximo está Lindoso, poboación milenaria con casas asentadas sobre a roca e rúas que viven á sombra das parras. O castelo, situado no lugar do mesmo nome, conta co seu respectivo espazo museológico e unha contorna no que se sitúan máis de medio centenar de hórreos de pedra dos séculos XVIII e XIX. Na entrada do pobo atópase a Porta de Lindoso, un dos centros de interpretación do parque nacional.
