1. Terceira Lei de Newton.
2. Tomamos un libro calquera, debuxemos un cadrado de dous por dous no centro da primeira páxina e cun escalpelo ben afiado extirpamos o corazón das páxinas todas. Colocamos esas follas minúsculas no chan, de forma aleatoria, para logo volver xuntalas, ao chou, e compoñer con elas unha historia, que sabemos imposible. Mesturamos follas de libros diferentes. Fragmentación.
3. Wielopole, Wielopole (1980). O director, Tadesuz Kantor, está na escena mentres o público entra. Mira aquí e acolá, senta un espectador nunha cadeira, move as mans e cavila, cisma?, e durante o espectáculo transita polo espazo, dando indicacións, observando, facendo xestos, levando e traendo útiles escénicos, abrindo portas, coma un xefe de cerimonias. Convención. Presenza.
4. Jerzy Grotowski dixo que o teatro podía existir sen indumentaria, sen escenografía, sen palabras mesmo, pero que sempre precisaría da presenza do actor e do espectador. Provocou unha revolución nos usos do espazo en espectáculos como Kordian ou Doutor Faustus, recuperando o "axis mundi" no que os oficiantes realizan o seu rito, mentres a comunidade senta ao redor. Vendo a Mónica García executar o seu magnífico "dream machine", mentres o corpo se ilumina (coma nas accións dos accionistas vieneses que tanto amou La Fura dels Baus), lembramos a Ryszard Cieslak en O príncipe constante. A vía negativa, proceso que elimina automatismos, estereotipos, clixés, receitas, no diálogo entre Ana Vallés e Óscar Codesido. Penso en Michael Kirby, "On Acting and Non-Acting" (TDR, 1972), e vexo máscaras sobre máscaras. Rupturas?
5. Enriba da mesa Año Cero anuncia pantasmas e "anunakis"; nas follas finais persoas que ofrecen servizos: adiviñación, cartomancia, clarividencia, numeroloxía. Helen Farley ( A Cultural History of Tarot, 2009), escribe que as cartas do Tarot están relacionadas con loitas de poder na Lombardía medieval, inducidas pola familia dos Visconti, a de Luchino Visconti. Curiosidades. Cábalas.
El cuelo de la jirafa: o grupo Matarile Teatro sobre o escenario
6. Nikolai Evreinoff propoñía un teatro das pequenas formas. En 1927 publica The Theatre in Life. Dicía e que o teatro está en rúas, autobuses, prazas, cafeterías. Velaí o capítulo titulado "The Theatre for Oneself" que presenta baixo a proclama "Theatrum extra habitum mea sponte!" (sic.) Logo virían The Diggers, Allan Kaprow, Fluxus, Coum Transmissions. Minúsculos xestos cotiás para reconstruír unha poética inacabada, sempre en proceso. Pluralidade. Sonoridades.
7. No volumen The Grotowski Sourcebook (1997) Richard Schechner e Lisa Wolford, reconstrúen unha conferencia do mestre polaco, "The theatre of sources", no que este sinala que o "teatro das fontes é unha investigación sobre o que o home pode facer coa súa propia soidade". Sinto a soidade desas minúsculas figuras humanas que Patiño fai saír dos libros, habitar en caixas ou no fondo dun frasco, e por veces mirar a luz cegadora da lámpada que semella un sol, poderoso e distante. Unha metáfora da nosa condición insignificante nun universo inmenso, nunha historia que non se detén a calibrar a nosa transcendencia. A pesar da bibliografía.
8. Non podo deixar de pensar en Point Blank (1988), da compañía holandesa tg STAN, ou en Josef Nadj. Pois na fin a escena é toda ela un palimpsesto enorme onde se superpoñen e mesturan os restos de todas as palabras, de todas as cantigas, de todas as accións, de todas as miradas, dos pensamentos todos (dos) que alí foron. Coma po de estrelas recónditas no que estamos feitos. "Tomorrow never comes", cantaban The Durruti Column. F(r)a(c)talidade.
Stay!
- 9. Sempre me admirou a capacidade dalgúns directores de cine para coller unha canción asentada no imaxinario do espectador e con ela provocar a rendición total da sala por medio dunha emoción antiga recuperada de súpeto, unha invasión rechamante de nostalxia. Así o fixeron Almodóvar con "Lo dudo" (Los Panchos) en La ley del deseo (1987), ou David Lynch con "Sixteen Reasons" (Connie Stevens) en Mullholland Drive (2001). Pequenos momentos máxicos. Degoiros.10. Mirando este espectáculo de Matarile, El cuello de la Jirafa, creación de Ana Vallés, Baltasar Patiño "and friends", acordoume aquela canción de Jackson Browne, "Stay!", que acaba por ser unha especie de tributo emocionado ao público. Algo diso pode haber nesta cerimonia escénica que rexeita calquera posibilidade de ficción e propón encontro, diálogo, mirada a todo aquilo que acontece fóra da escena, na periferia do espectáculo, que mostra xentes de teatro que son, primeiro que nada, persoas (María, Henrique?). Tamén cavilei no Finnegans Wake de Joyce, novela imposible, magnífica en concepción e redacción, que nos devolve ao primeiro punto desta "antecrítica". Té con morotes. Cousas. 10.
