Nos séculos III, IV e V multiplicouse na Tebaida de Exipto en Palestina, en Siria, o movemento eremita. Varóns e mulleres isolábanse no ermo, no deserto, para alí acadaren a perfección mediante o sofremento e o castigo do corpo. Vivían e apodrecían sós no ermo. Extendeuse esta práctica á Gallaecia, sempre tán orientalizante en materia de cristianismo orixinal. Descoñezo detalles e interpretacións sintéticas do fenómeno.
Pero miremos algunhas illas nas nosas dúas rías do Sul, Marín e Vigo. En Tambo, en Ardán, nas Cíes, en San Simión, queda memoria de anacoretas cuxo deserto era a Illa, ao modo grego. Tamén percibimos vestixios posibeis de eremitorios marítimos na Mourisca (Beluso) en forma de edículos en cúpula de forno, ben enigmáticos. E Sanamedio ou Mamede do Mar pode ser un lugar eremítico que sobrevive como santuario até os nosos días. Lonxe, no Bierzo e nas Ribas do Sil e do Miño, son os montes desérticos dos ascetas ainda non mancomunados.
San Froitoso de Montelios ou Braga (século XII), foi segundo o relato aceptado quen, despois de el practicar a ermitaxe, puxo no deserto galego orde e concerto. Coma Santo Antón na Tebaida (Illa de Santo Antón) ou o segundo San Paulos, Froitoso ordenou e disciplinou o ascetismo disperso e creou o cenobio galego: en Poio, por exemplo, e sobre o alicerce eremítico. E cal foi o devalar da Illa de San Simión?
De toqueira dun home santo, se calla Simión coma o Estilita (falamos do Vello) pasou a ser unha ermida residual e consagrada á súa memoria. Isto sería a Ermida de San Simión que cantou Meendiño nun intre, imposíbel de situar, entre finais do século XII e mediados do XIII: Unha ermida, por ventura xa en desuso, convertida en lugar de ocultación amorosa por unha xuventude que se acollía ao seu afastamento para os encontros secretos. Eis o escenario do idilio da Cántiga de San Simión. Parece ser que, anos adiante, e como ocorreu con otros eremitorios arcaicos, alguén puxo alí un mosteiro, dúplice ou non. E o convento, so diversas disciplinas regulares, asentou en San Simón, e en Santo Antón, que tamén leva o nome extraído da tradición eremítica. E covento houbo na Illa de San Simón até que a revolución liberal puxo fin, coa exclautración, ás órdes monásticas en España; e para ben. Ou se cadra a vida monacal infructífera disolveuse, antes de seu, na Illa de San Simión.
Filgueira Valverde nunha conferencia de 1966, en Vigo, definiu a Cántiga de San Simión coma "a pérola negra dos Cancioneiros". Moitos anos antes, o mesmo erudito descobrira a procedencia bíblica do tema do cervo que vai beber á fonte e que se encontra noutro trovador insigne: Pero Meogo. Certo que Meogo e Meendiño representan a raíz popular e o paso desta á lírica cultista de carácter laico e erótico. E ben, esta poesía secular, naturalista, paganizante, garda unha relación profunda co máis existencial e patético da poesía da Biblia, que é sen dúbida ningunha, a que se contén nos psalmos. Deixemos hoxe a Pero Meogo e veñamos a Meendiño.
No lugar do anacoreta desterrado naquel penedo que cerca o mar, aparece a meniña eterna das Cántigas sentíndose morrer de amor debido á ausencia do amigo. As sombras do Psalmo arrodean o poema, que se deixa finalmente penetrar por elas. Toda dimensión relixiosa monoteísta se esvanece, aínda que preme o poeta no intre da creación. Os psalmos estaban presentes, na vida medieval, en todas as ceremonias litúrxicas. Moi especialmente nos rituais de defuntos. Estamos na Illa da Morte, na Illa do Medo, na Illa de San Simión. En plena escorrentía da coita do amor ceibe, que foi frustado pola ausencia do amigo, o Deus semítico lanza as súas linguas de lume e contamina o discurso. Desvirtúa o laio lírico galego o Psalmo 87(88) que se titula na Vulgata, Viri gravissime afflicti planctus et obsecratitio.
A meniña, co amigo ausente, nota que a cercan as ondas do mar. O Psalmo entra no interior da amiga e fala por ela: "Terrores tui conturbavervent me sicut aquae tote die, /Circumdedervnt me simul./ Elongasti a me amicum et proximun€" Conturbáronme os teus terrores como as augas, todo o día. Cercáronme as ondas grandes do mar. Fun alongada do amigo e non teño barqueiro nin sei remar. Morrerei fremosa no mar maior.
Diciamos Medo onde o Psalmista pon Terrores. A Cántiga de San Simión non ten par na lírica europea anterior a Petrarca. E mais despois, que escribía Manuel Antonio. Velaí a Cántiga na versión Vulgata que lle debemos ao seu primeiro editor, Francisco Adolpho de Varnahagen (1870, Viena). Hai leituras máis apuradas, coma a de Giuseppe Tavani, pero a "antiga e aceite" soa así:
"Seria-m´eu na ermida de San Simon/E cercaronm´as ondas que grandes son:/ E eu atendend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo¡€/ Estando na ermida ante o altar,/ Cercanron-m´as ondas grandes do mar:/E eu atendend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo!€/Cercaron-m´as ondas que grandes son:/ Non ei barqueiro nem remador:/ E eu atendedend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo€/ Cercanron-m´as ondas do alto mar:/ Non ei barqueiro nem sei remar:/ E eu atendend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo€/ Non ei barqueiro sem remador:/ Morrerei, fremosa, non mar maior:/ E eu atendend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo€/ Non ei barqueiro nem sei remar:/ :/ Morrerei, fremosa, no alto mar/ E eu atendend´o meu amigo€/ E eu atendend´o meu amigo€"
