San Pedro de Alcántara comezou a súa vida eremítica en dous lugares cacereños, Santa Cruz de Paniagua e Pedroso de Acim, onde construíu un convento tan minúsculo que devén coñecido ece como "o conventico". Hoxe o mosteiro do Palancar é o principal atractivo turístico desta terra estremeña de historia e paisaxe excepcional. O primitivo cenobio está considerado o máis pequeno do mundo. En pleno corazón da Serra de Cañaveral, é lugar cunha gran devoción, rodeado da contorna que ofrece a devesa cacereña e o Parque Natural de Monfragüe.
A tres quilómetros do municipio de Pedroso de Acim atópase o convento franciscano do Palancar, fundado por San Pedro de Alcántara en 1557. Deste monumento consérvanse unha igrexa de mínimas dimensións, un pequeno claustro, a reducidas celas, a cociña e mais o refectorio. Durante o século XVIII construíuse un mosteiro engadido ao anterior, cun templo de planta de cruz latina e claustro con arco de medio punto sobre columnas de fuste estriado. Nesta igrexa de nova factura atópase unha talla do século XVIII de San Pedro de Alcántara e unha imaxe de Cristo crucificado do XVI.
As estancias gardan relación coas palabras de San Pedro: "que nos nosos edificios resplandeza toda pobreza e aspereza" e que "a casa sexa basta e a madeira non labrada a cepillo". Os vans non pasan do metro e medio de alto por un de ancho, e máis dun oitenta medía San Pedro de Alcántara (1499-1562), o franciscano penitente, impulsor da descalcez na Orde, patrón de Estremadura e o home que mandou levantar o "conventico".
Aquí chegou Juan de Sanabria, rebautizado como Pedro ao ingresar na Orde Franciscana, na que recalou con dezaSEIS anos e ao que se atribúen milagres, como a curación dunha nena cega, e que fixo da austeridade o seu estandarte. Quixo para si mesmo unha cela na que non se podía estar de pé nin tombado. Só sentado. E así durmía o santo, coa cabeza arrimada a un madeiro fincado na parede. Nunha estancia de pouco máis dun metro de alto por tres de ancho, cada noite introducíase un home de máis dun oitenta de estatura para descansar dúas horas e media.
Capela, refectorio, cociña e dez celas, a máis pequena delas a do santo, é todo o que hai no Palancar, monumento á sobriedade como poucos. Contan que unha vez Santa Teresa de Xesús preguntou a San Pedro como facía para combater o frío do cenobio, ao que o asceta contestou: "Eu entro na habitación, abro a porta, abro a xanela, quítome o manto e empezo a tiritar. Espero un intre, logo pecho a porta, a xanela, póñome o manto e quedo na gloria". Castigaba o corpo mergullándoo en auga xeada e chegaba a xexuar máis de oito días seguidos.
A primeira capela que se levantou para celebrar os oficios era tan pequena que só cabían o sacerdote e o acólito que o axudaba. Xunto a ese reducido eremitorio, San Pedro construíu a súa cela, no oco da escaleira de unión das dúas plantas. A cociña é unha minúscula estancia que alberga unha cheminea típica cacereña da que pendurann potes e outros trebellos domésticos. No refectorio, os relixiosos colocaban as escudelas sobre asentos de pedra, comendo de xeonllos.
O pequeno cenobio está constrinxido entre a igrexa, edificada en 1558, e o convento dos actuais franciscanos, erguido hai máis de douscentos anos tras a canonización de San Pedro. Aínda que Carlos V ofreceulle exercer de confesor no mosteiro de Yuste, o monxe preferiu levar unha vida de ermitán xunto a uns poucos frades. Non lle gustaba o ambiente da época, dominado polo poder, as loitas e as conquistas. España estaba inmersa no Século de Ouro, e o do dourado metal non era unha metáfora. O santo preferiu retirarse a un convento mínimo en busca da paz e a conexión co Ceo.
Un convento dentro doutro
- O mosteiro da nosa Señora da Concepción do Palancar, ademais de situarse nunha contorna privilexiada onde reina a natureza e o silencio, é un fermoso edificio que emana espiritualidade. Nada indica que sexa pequeno, máis ben o contrario. Ten as dimensións habituais de calquera conxunto monástico. Os frades guían a visita para explicar que todo o que se ve desde o exterior é unha ampliación do primitivo cenobio levada a cabo en 1762, cando a afluencia de peregrinos fixo necesaria a reforma. Tamén a igrexa actual é do século XVIII. Ao cruzar unha porta diminuta, aparece o mosteiro orixinal: un mundo de recollemento onde resplandece a pobreza extrema que defendía o santo, do que din que andaba sempre coa cabeza mancada polos continuos golpes contra os dinteis. A edificación primixenia comparte parede coa residencia que ocupan os cinco frades que hai na actualidade: un recinto coidado con xardín, horto e vinte habitacións. O edificio está aberto a hóspedes exteriores e admítense homes e mulleres. O do Palancar é o único que queda en pé dos cinco que fundou San Pedro de Alcántara, morto o 18 de outubro de 1562 en Areas (Avila), nunha das viaxes que realizaba aos seus conventos. Os monxes que lle acompañaban din que as campás do mosteiro de Areas comezaron a tanguer soas antes do pasamento.
