Física e química no século XIX

Da electricidade, o magnetismo e a luz ao electromagnetismo: Orixinalmente, o campo de estudo da electricidade, do magnetismo e da luz eran independentes, pero os traballos iniciados por Coulomb, Galvani, Volta, Young, Faraday, Ohm?, desembocaron na formulación da teoría clásica da radiación electromagnética, establecido por Maxwell e 1865 e na que se vinculaba por primeira vez a electricidade, o magnetismo e a luz.

Efectivamente, no ano 1785 Coulomb estableceu o principio que rexe a interacción das cargas eléctricas, que constitúa a base da electroestática e se coñece co nome de lei de Coulomb na súa honra; definindo, ademais, o concepto de campo magnético. Paralelamente, Galvani a partir do estudo dos movementos musculares asociados á descargas eléctricas logrou identificar a natureza eléctrica dos impulsos nerviosos; así mesmo, como consecuencia dese traballo desenvolveuse un intenso debate sobre a natureza da electricidade, que se resolveu cando Volta deseñou e fabricou a primeira pila 'voltaica' no ano 1800 usando dous electrodos de zinc e cobre e un electrolito de tela enchoupado en salmuera: quedaba así demostrado que a orixe da electricidade era metálica, non animal. En 1801 Young realizou un experimento que serviu para demostrar a natureza ondulatoria da luz, o que permitiu abandonar definitivamente a teoría corpuscular newtoniana. Os estudos de Faraday no campo electromagnético demostraron a relación existente entre o campo magnético e a circulación de corrente continua. Posteriormente, en 1827, Ohm, logo de estudar os circuítos eléctricos estableceu que a existe unha relación de proporcionalidade entre os extremos de un circuíto e a intensidade da corrente eléctrica que o atravesa, sinalando a resistencia como o factor que determina a proporcionalidade. Todos estes traballos culminaron no ano 1855, cando Maxwell presentou a súa primeira síntese entre os campos magnético e eléctrico que en 1865 vinculou á luz, que era unha onda que se propagaba polo mesmo medio que as ondas electromagnéticas, que viaxan á velocidade da luz, polo que asimilaba a luz ás ondas electromagnéticas.

Outro campo da física, o da termodinámica, iniciou a súa andaina da man de Thompson, quen en 1798 demostrou a conversión do traballo mecánico en calor, e alcanzou a súa plenitude cando en 1847 Joule formulou a lei da conservación da enerxía: a enerxía nin se crea nin só destrúe, transfórmase.

Os fundamentos da química moderna: En 1789, ano do asalto á Bastilla e da Revolución francesa, Lavoisier -quen sería executado en 1794 pola súa actividade como recadador de impostos-, estableceu formalmente no seu Tratado elemental de química a lei da conservación da materia, principio ao que tamén chegara corenta anos antes Lomonosov, quen descubrira que nunha reacción química a masa inicial é a mesma que a masa resultante da reacción: velaí os fundamentos da química moderna, que terá como un dos seus eixes centrais de investigación a teoría atómica, proposta no ano 1803. Con todo, a química tamén desenvolveu outros campos, principalmente o estudo dos gases, actividade na que salientou Gay-Lussac, que en 1808 estableceu que a presión dun volume fixo dun gas é proporcional a súa temperatura, polo que se dous elementos reaccionan entre si o fan nunha relación de equivalencia. Outro dos campos foi o da química orgánica, iniciada por Wöhler e Kekulé, centrada no estudo dos compostos do carbono.

O rexurdimento do atomismo

• No 1808, logo de analizar diversos compostos químicos, Dalton determinou a existencia de átomos, indivisibles e indestrutibles, que teñen unha determinada masa e propiedades para cada elemento; ademais, estableceu que os átomos de diferentes elementos podían unirse para formar diferentes compostos. A partir dese momento Berzelius -autor do moderno método de formulación - e outros químicos, definiron diferentes sistemas de medición dos pesos atómicos e illaron novos elementos químicos -calcio, estroncio, bario?-, un traballo no que salientou Davy ao desenvolver a electrólise. Na consolidación da teoría atómica foron fundamentais os traballos de Avogrado sobre os gases partindo das leis de Gay-Lussac-, o que permitiu ofrecer estimacións cada vez máis precisas dos pesos atómicos dos elementos, aínda que non foi até o Congreso de Karlsruhe (1860) cando se unificaron os criterios de medición dos pesos atómicos segundo o modelo de Avogrado a proposta de Cannizzaro. En 1871 Mendeleiev presentou un sistema clasificatorio dos elementos organizados nunha táboa e ordenados segundo o seu peso atómico. Posteriormente, o descubrimento de que o átomo era divisible en protóns e electrón e o descubrimento da radioactividade, levaron á definición actual da teoría atómica da man de Rutherford e Bohr.